رواق زبرجد؛ روایتی از تلاشگران پیشرفت و آبادانی کرمان

آویدنیوز: کتاب «رواق زبرجد»، مجموعه‎‏ای گرانبها از شرح زندگی تعدادی از تلاشگران پیشرفت و آبادانی کرمان است که در قرن گذشته هجری شمسی(۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰) در استان پهناور کرمان زیسته و در حوزه‏های مختلف صنعتی، کشاورزی، کارافرینی و مدیریتی تاثیرگذار بوده‏اند.

کتاب، ظاهرا شرح زندگی ۲۱ نفر از این تلاشگران پیشرفت کرمان است. اما هرکدام به هنگام شرح زندگی خود به زندگی و سهم چندین نفر دیگری اشاره دارند که در این تلاش مقدس شریک بوده‏اند. شاید بتوان این کتاب را شرح تلاش و کوشش بیشتر ازدویست زن و مرد کرمانی دانست که در حوزه فعالیت‏های گوناگون حضوری صادقانه، بی‏ادعا و بی‏وقفه داشته‏اند.

اما، چرا «رواق زبرجد»؟ محسن جلال‏پور که تهیه این کتاب را از ابتدا تا انتها مدیریت کرده در مقدمه آن می‏نویسد: در آن بیت مشهور حضرت حافظ کلماتی کلیدی وجود دارد که به روح این کتاب نزدیک است. اگر «رواق» اشاره به گنبد گیتی و تاق آسمان داشته باشد، کرمان همیشه به داشتن آسمانی زیبا، زبرجدین و پرستاره شهرت داشته است. زبرجد علاوه بر رنگ آسمان می‏تواند اشاره‏ای باشد به باغ‏های سبز کم‏نظیر کرمان و رنگ مغز پسته که یکی از محصولات با ارزش کشاورزی تولیدی در این منطقه زیبا از ایران است.

می‏گویند جنگل پسته در جغرافیای وسیع کرمان از سیرجان تا انار و بیاض، پهناورترین جنگل مصنوعی ساخت دست بشر است! باز هم می‏گویند مغز پسته تولیدی در رفسنجان کرمان تنها مغز پسته سبز رنگ جهان است!

در ادامه این بیت زیبا، «اهل کرم»میتواند اشاره به زنان و مردان ایثارگری داشته باشد که نامداران حقیقی توسعه، استقامت و آبادانی هر شهر و دیاری و از جمله کرمان‏اند و «نکویی» ماندگار آن‏ها می‏تواند همان خیر و برکت ناشی از آبادانی یک شهر خشک و عقب مانده کویری باشدکه امروز یکی از زیباترین مناطق آباد و دیدنی ایران است. 

دیگی این که، وجه شاخص و زیبای کتاب روایت زندگی این افراد از زبان بی‏پیرایه و ساده خودشان است. آن‏ها در کمال صداقت پرده از جزییات زندگی خود و اطرافیانشان برمی‏دارند و چراغی تابان میفروزند که نسل جوان امروز را با تاریخ صد سال اخیر کرمان و مشقات دوران کودکی و نوجوانی آنها بیشتر آشنا می‏کند.

نسل امروز کرمانی، در هر کجای جهان که باشد اگر این کتاب را بخواند و با زحمات چند ده ساله آن کودک خارکنِ پا برهنه کرمانی که امروز به یکی از مفاخر کشاورزی، کارآفرینی و اشتغال و توسعه کرمان تبدیل شده آشنا شود به درستی می‏فهمد که برای برداشتن گام اول و «رفتن»ابتدا به شوق کعبه و سپس به اغماض سرزنش‏های خار مغیلان نیاز است و بس!

خواننده حین مطالعه این کتاب،در سفری معکوس به «دالان تاریخ» به عفب برمی‏گردد و گاه به یاد قصه فروافتادن و برخاستن‏ نوابغ بزرگ تاریخ در سرزمین‏های دور از جمله نیکلا تسلا، گراهام بل، توماس ادیسون و استیو جابز میفتد که،نه به سادگی بلکه با مشقت فراوان، دنیا را تغییر دادند و این که چگونه این مردان و زنان مهربان کرمانی هم با کوشش، صداقت، راستی و همدردی نسبت به دیگران شهر، دیار و محیط خودشان را برای زندگی نسل بعد قابل سکونت‏تر کردند. 

این کتاب می‏تواند یک پیام ارزشمند صادر کند: در مدارس و دانشگاه‏های ما اگر همه‏چیز را بیاموزند یک نکته را تدریس نمی‏کنند. و آن، درس کسب مهارت در مسیر تلاش، پیگیری، مقاومت و نهراسیدن از محقق کردن آرمان و آرزوی انسانی پیشرفت است. در درس تاریخ هم کمتراز تلاش و کوشش الگوها صحبت می شود. آیا می‏شود با دست خالی و فقط با یک فکر و آرزو موفق شد؟ الگوهایی که در این کتاب معرفی شده‏اند قاطعانه به این پرسش، پاسخ مثبت می‏دهند:که می شود!

پس اگر نسل فعلی گاه سر در گم است، اگر راه درست به مقصد رسیدن را نمی‏شناسد، اگر نسبت به موفقیت خود نا‏امید است و اگر روش برداشتن گام اول و از کجا شروع کردن را تمیز نمیدهد به الگو نیاز دارد. الگوی بومی، مناسب و مستعد برای برداشتن اولین گام در شخصیت‏های معرفی شده در این کتاب به خوبی متجلی است. تا دیر نشده باید از الگوی تهیه این کتاب در همه شهر‎‏ها و استان‏های کشور گرته برداری کرد. هنوز هستند کسانی که الگو‏های عینی، زنده، مجسم و خوبی برای نسل آرزومند فعلی هستند. زندگی آنها را جمع آوری کنیم و به نسل بعد بشناسانیم.

آن‏گونه که در مقدمه کتاب می‏خوانیم انگار این رشته،همچون قنات گوهرریز جوپار کرمان، سر دراز دارد. «رواق زبرجد» واقعا پر ستاره خواهد بودو به همین جا ختم نخواهد شد. گویی چندین جلد دیگر برای معرفی شخصیت‏های فرهنگی، صنعتی، هنرهای ظریفه و صنایع دستی، زنان و امثال آن تدارک دیده شده است.

در پایان، باید از محسن جلال پور و محمدمهدی ملک‏قاسمی صمیمانه سپاسگزاری کرد. منتظر جلد‏های بعدی «رواق زیرجد» می‏مانیم تا کرمان را و رهروان و تلاشگران توسعه و پیشرفت آن را بیشتر بشناسیم.

رواق زبرجد

تلاشگران پیشرفت کرمان (۱۳۰۰- ۱۴۰۰)

به کوشش محسن جلال‏پور

گرداوری و پژوهش: محمدمهدی ملک‏قاسمی

طرح روی جلد: استاد علی خسروی

انتشارات: خانه فرهنگ و هنر گویا

چاپ اول، ۱۴۰۰، مشتمل بر ۳۸۶ صفحه.