آویدنیوز: از آنجا که حفظ سلامتی، مهم‌ترین هدف طب اصیل و ریشه‌دار ایرانی است و اساس سلامتی افراد از قبل از تشکیل جنین پایه‌گذاری می‌شود؛ از این‌رو دریچه‌ای به سوی تدابیر زمان بارداری بر اساس آموزه‌های طب سنتی باز کرده‌ایم؛ باشد که راه‌گشایی در جهت ایجاد جامعه‌ای سالم و کارآمد در آینده شود.
در کتب طب سنتی، قرار گیری جنین را در بدن مادر به مثابه‌ی میوه و ثمر درختان یاد می‌کنند که در ابتدا به دلیل سستی پیوند و در پایان به دلیل رسیدگی و سنگینی، احتمال آسیب و سقوط آن بیشتر بوده و در نتیجه به مراقبت بیشتری نیاز دارد؛ در طب کلاسیک و رایج امروز نیز سه ماهه‌ی اول بارداری را به دلیل حساسیت ایجاد ارگان‌ها و تاثیر عوامل محیطی در سلامتی جنین و سه ماهه‌ی سوم را از نظر احتمال سقط، حساس می‌دانند و تداخلات پزشکی لازم را در سه ماهه‌ی دوم بی‌خطرتر می‌دانند.
به مجموعه‌ی دستورها و راه‌کارهای توصیه شده در این دوران «تدابیر حبالی» می‌گویند که برای از بین بردن و کاستن عوارض دوران بارداری و حفظ صحت مادر و جنین است.
در این دوران بیشتر عوارض تحمیلی را به دلیل اجتماع فضولات در بدن می‌دانند که با تنقیه فضولات و تقویت، می‌توان بسیاری از این عوارض را تقلیل داد یا بر طرف کرد.
تقویت معده از داخل با خوردن غذاهای خوش طعم مقوی که مخصوص تقویت معده و کبد هستند مانند مویز و دانه‌های انار . بعد از غذا گلقند با عود، مصطکی و جوارشات تهیه شده از شکر و بسته به نوع خلط زائد موجود پزشک تصمیم برای تجویز دارو و دفع آن می‌گیرد
راه‌های کاهش فضولات بدن
(که بهتر است از قبل از دوران بارداری مورد توجه قرار گیرد)
- مصرف غذاهای با خاصیت غذایی بالا با حجم کم مخصوصاً در ابتدای بارداری
- برطرف کردن یبوست با استفاده از رژیم غذایی معتدل
- ورزش معتدل روزانه
- استحمام معتدل هر دو روز یک مرتبه (البته در موارد خاص ملاحظاتی دارد)
- خودداری از پر خوری
- لینت طبع با خوردن آلو، ترنجبین، آب‌میوه‌های ملین و غذاهای لطیفه ملینه مثل سوپ سبزیجات
- جرعه جرعه نوشیدن آب گرم گوارا
- مصرف گوشت پرندگان، گوشت جوجه همراه آبغوره، آب سیب و آب انار
و البته در صورت ضعف قوای زن:
مصرف روزانه‌ی گوشت، تخم‌مرغ، مشویات و مقلی‌ها(گوشت بریان و برشته)
همچنین در زنان با وزن زیاد و قوت زیاد:
مصرف حبوبات و سبزیجات برای کاهش امتلا (پری شکم) مناسب‌تر است.
تنقیه فضولات بدن تحت نظر پزشک و ورزش منظم و معتدل و پس از آن، تقویت معده مورد توجه قرار دارد.
و اما پرهیزات کلی در دوران بارداری عبارتند از: - فصد، حجامت (به طور کلی خونگیری) مگر با صلاحدید پزشک.
- پرهیز از استرس‌های شدید، ترس قوی و حتی خوشحالی شدید و صداهای مهیب و بوییدن بوهای شدید
- پرهیز از حرکات قوی (دویدن، جهیدن و حرکات محرک جنین مخصوصاً در دو ماه ابتدا و از ماه هشتم به بعد)
- برداشتن چیزهای سنگین و دوری از کوبیدن اشیاء
- ترک کارهایی که سبب خستگی جسمی و ذهنی می‌شود
- پرهیز از بی‌حرکتی و سکون بیش از حد
- پرهیز از مصرف مشروبات، چای، قهوه، سیگار و افراط در نوشیدن آب
- پرهیز از پرخوری در یک وعده و گرسنگی
- پرهیز از جماع بیش از حد و نامتعادل
- پرهیز از حمام طولانی و ایستادن طولانی
-خوردن ادویه‌ی زیاد سرد و زیاد گرم و تیز مثل فلفل، زیتون خام، کبر، ترمس و ترش ممنوع است. - پرهیز از قاعده‌آورها مثل لوبیا، گل خشت، سیاهدانه و کنجد
- مصرف گل ختمی و بنفشه نیز در بارداری ممنوع است
- روغن مالی سر در زمان بارداری نیز بایستی محدود شود
- پرهیز از هوای گرم و بسیار سرد و مرطوب که منجر به نزله و سرفه می‌شوند
از طرفی :
ورزش و پیاده‌روی متعادل، بسیار مناسب است - پرهیز از پوشیدن لباس تنگ (در برخی از زنان باردار پوشیدن جوراب جهت جلوگیری از واریس ایرادی ندارد)
- پوشیدن شکم توسط پارچه‌ای نرم و جلوگیری از رسیدن سرما به شکم
- مصرف گلقند و سکنجبین ساده جهت تنقیه معده ایرادی ندارد
- مصرف غذاهای به اصطلاح صالح الکیموس مانند تخم‌مرغ، دراج، بزغاله، بره و میوه‌هایی چون مویز، به شیرین، گلابی، سیب میخوش، انار میخوش، سوپ‌های کم چرب و نان سالم
- جویدن مصطکی جهت تقویت معده توصیه می‌شود
- محل خوابیدن بایستی وسیع و هوای تازه داشته باشد.
همچنین طی یک دوره‌ی بارداری طبیعی، ممکن است فرد دچار عوارضی مانند تهوع، استفراغ، تنگی نفس، افزایش بزاق دهان، تورم پاها، تمایل به خوردن بعضی غذاها و آشامیدنی‌های نامناسب مثل خاک و گچ شود که به دلیل کثرت فضولات ایجاد می‌شوند.
این حالات در افراد با مزاج‌های متفاوت و به حسب جنسیت جنین، شدت و ضعف دارد. گاهی اوقات این عوارض شدید بوده و باعث اختلال در بارداری می‌شود ولی در اغلب موارد ناچیز بوده و نیازی به درمان ندارد و خود به خود مرتفع می‌شود.
به عنوان مثال در تهوع و استفراغ ناشی از بارداری
درمان این‌گونه است: - تقویت هضم و معده
-استخراج فضولات با خوردن جوشانده‌ی شوید به تنهایی یا همراه نیم‌گرم عسل کف گرفته - سپس تقویت معده از خارج با مالیدن ضماداتی از مصطکی،گل سرخ، افسنتین که با موم تهیه شده باشند و مالیدن روغن‌های مقوی چون روغن نارگیل بر روی معده
- تقویت معده از داخل با خوردن غذاهای خوش طعم مقوی که مخصوص تقویت معده و کبد هستند مانند مویز و دانه‌های انار . بعد از غذا گلقند با عود، مصطکی و جوارشات تهیه شده از شکر و بسته به نوع خلط زائد موجود، پزشک تصمیم برای تجویز دارو و دفع آن می‌گیرد.
- خوشبو کردن غذاها و نوشیدنی‌ها با روایح خوشبو که نفس به سوی آن‌ها میل پیدا کند
- پیاده‌روی، سواری خفیف (در صورت عادت) ورزش‌های آرام که بدون فشار و سختی باشند.
- سکونت و ورزش در مکان‌های خوش منظره و معطر همراه با استنشاق هوای خوب
- ماساژ دست‌ها و پاها به آرامی
- استعمال روایح و بخورات خوشبو از میوه‌ها و گل‌ها مانند اترج، نارنج، لیمو، سیب و گلابی
- ترکِ خوردن چیزهای چرب و شیرین و چیزهای مرطوب
-در صورت ضعف هضم، از غذاهای با ترشی خفیف مثل آب پرتغال، آب لیمو، شربت ریحانی رقیق و عنب الثعلب استفاده شود - کم کردن نوشیدن آب به خصوص آب سرد و امتناع از آب بسیار سرد و یخ
- کم کردن حجم غذا و افزایش تعداد وعده‌های غذا به اصطلاح غذا را کم کم و به وقت غیر منتظم بخورد
- اجتناب از غذاهای غلیظ
- خواب راحت و آسایش
- غذاهای جامد مثل نان برشته و پنیر خوب است
- در انتخاب غذا آزاد باشد غذاهای لطیف مثل گوشت بره، مرغ و کبک و کباب بال مرغ مناسب است
- روغن مالی روی معده با روغن گل سرخ
- جویدن کندر، مصطکی و عود تر
-خوردن مربای بالنگ، به، زنجبیل و لیموی کاغذی - به را کباب کرده همراه کمی عود هندی میل کنند
- مکیدن انار ترش و شیرین
- جویدن و نگه داشتن دانه‌های انار و برگ نعناع یا پونه در دهان
- خوردن به (خام و بریان شده) آلو و گیلاس تهوع را کم می‌کند
- مصرف سماق، زیره، ترشی پیاز، رب انار و زیتون پرورده در سرکه نیز به کاهش تهوع بارداری کمک می‌کنند.
در تمایل خوردن خاک: - زیره کرمانی و کسرک(زنیان) را به مقدار مساوی جویده و آب آن را قورت دهند. همچنین جویدن نشاسته نخود، باقلا و گندم بریان شده نیز کمک کننده است.
- مالیدن روغن نارگیل بر معده
- استخوان جوجه کبوتر یا مرغ بریان شده و خوردن آب آن نیز کمک کننده است
درافزایش بزاق دهان زنان باردار: - کاهش نوشیدن آب و پرهیز از غذاهای رطوبت زا
- تنقیه رطوبت‌های زائد بدن با تجویز دارو توسط پزشک
- مزمزه کردن سرکه ترش، آب زیتون شور
- نوشیدن دمنوش بابونه، باد رنجبوئیه و نعناع یک تا دو فنجان در روز
-استفاده از غذاهای کبابی و سرخ شده گوشت قرمز کم چرب - افزودن دارچین، زیره و فلفل، خردل شور و خردل خشک به غذا و کمی از آن را به شکل خشک در دهان نگه داشته و بمکند.
و در پایان به دلیل اهمیت یبوست در بارداری، درمان آن را ذکر می‌کنیم:
معمولا در پایان بارداری به دلیل فشار رحم بر کولون و روده مستقیم، یبوست پیش می‌آید که منجر به عوارض دیگری چون سردرد، افزایش حرارت در شکم، دل پیچه، نفخ، سنگینی و احساس ناراحتی در زن باردار می‌شود و در موارد شدید موجب التهاب روده و تحریک انقباضات رحمی می‌گردد که بر حسب مزاج و رعایت عادات می‌توان از ملینات لطیف استفاده نمود مانند تمر هندی، آلو، ماء الجبن با سکنجبین و… - غذاهای مناسب در یبوست بارداری، آب جوجه و سوپ چرب سبزیجات، ماءالشعیر سنتی(۱) و استفاده از سبزیجاتی چون کاهو، کاسنی، اسفناج و گشنیز است.
- تمر هندی همراه گلقند و ترنجبین با گلاب، بهترین چیزی است که در اکثر مزاج‌ها موثر است.
- مسهلات لطیفه مانند تمر هندی، خیار چنبر با روغن بادام، عناب، ترنجبین با گلاب، شیرخشت، نیلوفر به شرطی که با خوردن این‌ها دل پیچه نگیرند
- گل سرخ تازه یا خشک را در گلاب خیس کرده صبح با نبات یا قند بخورند
- ورزش معتدل و پیاده‌روی ملایم نیز کمک کننده است.
- استحمام با آب گرم
و در پایان به دلیل اهمیت و حساسیت دوران بارداری توصیه می‌شود خانم‌های باردار تحت نظر پزشک متخصص، روند درمانی خود را سپری نمایند و از خود درمانی حتی با گیاهان دارویی نیز اجتناب بفرمایند زیرا درمان هر فرد منحصر به خود فرد است.
(۱) تهیه ماءالشعیر سنتی: جو پوست کنده را با تقریباً بیست برابر آب با حرارت ملایم جوشانده تا جو شکفته شود؛ سپس آن‌را صاف کرده بر اساس مزاج با مقداری عسل یا شکر به صورت ولرم میل کنید.
