فرو رفتن همگانی در گوشی های تلفن همراه

به بهانه ظهور اپلیکیشن نوظهور Threads

آوید نیوز: شرکت متا از اپلیکیشن جدید خود Threads رونمایی کرد و در ۲۴ ساعت ۳۰ میلیون نفر آن را نصب کردند. اپلیکیشنی که ماهیتی شبیه به توییتر دارد. اما از ارتباطات محدود با تلفن‌های ثابت زمان زیادی نگذشته است. روزهایی که باید شانس می‌آوردیم و طرف‌مان در خانه یا محل کار بود تا شانس گفت‌وگوی تلفنی با او را می‌یافتیم. راه دیگری نبود واقعا! هنوز خیلی هم از روزهایی که موبایل‌ها جایگاه ویژه‌ای حول و حوش کمربند آقایان و کیف خانم‌ها پیدا کرده بودند؛ نگذشته است. خود موبایل، پدیده‌ی عجیب و غریبی بود و نشان از تمول و تفاوت. اس ام اس‌ها کم کم تحولی اساسی را نشان می‌داد که به وقوع می‌پیوست و شاید داشت در نقش سوراخ سد داستان پترس عمل می‌کرد. دیگر انگشتی را یارای جلوگیری از سیل سیستم‌های نوین ارتباطی نبود و به ناگهان با هم‌قدمی پیشرفت اینترنت و موبایل، رنگ زندگی از اساس عوض شد. در حقیقت آن‌قدر سرعت پیشرفت تکنولوژی‌های ارتباطی مجازی و موبایلی زیاد شد که مثل یک سیل عظیم همه چیز را با خود همراه کرد تا شکل جدیدی از زندگی به وجود آید. شکل و شمایلی که دنیای آدم‌ها را به گونه‌ای شگرف به هم چسباند! مفاهیم ارتباطی از اساس متحول شد و یادآوری روزهای شماره‌گیری با تلفن‌های ثابت با آن صدای خاطره‌انگیزشان، فقط خنده‌ای را به گوشه لب موبایل به دست‌های امروز می‌نشاند. امروز با وضعیتی که به وجود آمده است؛ آدم‌های زیادی از طریق نرم‌افزارهای ارتباطی موبایلی کنار هم قرار گرفته‌اند و همه‌ی لحظات و احساسات‌شان در یک شبکه‌ی مجازی به هم وصل شده است. یک فضای مبهم که هنوز نمی‌دانیم به یقین خوب است یا بد؟ نزدیک‌مان کرده یا دورمان! به اطلاعات‌مان می‌افزاید یا ذهن‌مان را از محتوا تهی می‌کند…
برخی می‌گویند حضور در این فضا همان احساس خواب دیدن را دارد که ذهن در فضای آن غوطه‌ور است اما پس از بیداری، گویی در سرابی نشئه‌آور غرق بوده‌ای و دیگر هیچ…نه حس ماندگاری مانده است و نه خاطره‌ای که جسم و روح، توأمان در ساخت آن شریک شده باشند.
اما هر چه هست؛ با وجودی که نظری قطعی در مورد آن وجود ندارد؛ این پدیده‌ی نوین ارتباطی، تحولاتی شگفت در کیفیت زندگی و ارتباطات بین انسانی به وجود آورده است و هر کس با هر دیدگاه و در هر صنفی، به دنبال حضوری فعال در آن است. سن و سال و محدودیت‌های آن را برای حضور در این محیط از میان برداشته و بهانه‌هایی چون به سن و سال ما نمی‌خورد و حوصله‌ی آن را ندارم و وقتم اجازه نمی‌دهد را کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر کرده است. حالا چه پزشک باشی یا مهندس و یا یک وکیل و کارمند و یا کارگر و خانه‌دار، با یک گوشی که می‌تواند قیمت بالایی هم نداشته باشد و کمی سواد تکنولوژیک که خیلی زود به دست می‌آید و مرتب هم قابل به روز شدن است؛ می‌توان وارد دنیایی شد که تنوع و تکثر در آن، عجیب و غریب می‌نماید. حق انتخاب هم داری که در جمعی باشی و یا نباشی؛ در مباحث‌شان شرکت کنی و یا صرفا شنونده و بیننده باشی. قرار هم نیست در جمع و گروهی که هستی؛ ظاهرآرایی کنی و رودربایستی داشته باشی و کسی هم نمی‌داند مدل و مارک گوشی تلفن همراهت چیست و با این نگاه برانداز شوی.
در حال حاضر نیز اقشار مختلف به فراخور، گروه‌های بی‌شماری تشکیل داده‌اند و در یک محیط مجازی دورهمی راه انداخته‌اند. در این فضا اطلاعات با سرعتی باور نکردنی تبادل می‌شود. همه از حال هم باخبرند و بسیاری آب که می‌خورند دیگران را هم در جریان می‌گذارند. هر چه باشد؛ دنیا گویی به سرعت در حال انقباض و کوچک شدن است و باید پذیرفت که باید از این به بعد با شیوه‌ی جدید از زندگی خو گرفت.
در این میان همین فضای پر جذابیت، دنیای واقعی آدم‌ها را دچار تغییراتی کرده است. اگر تا چندی پیش ارتباطات مجازی از طریق رایانه‌ها و لپ‌تاپ‌ها مکن بود و آدابی خاص برای خود داشت؛ این روزها با انتقال این فضا به موبایل‌های کوچک و امکان داشتن اینترنت همیشگی با این گوشی‌ها، گویی نسل جدیدی از آدم‌ها با شیوه‌ی زندگی خاص در حال رشد و نمو است که زمین تا آسمان سبک زندگیش متفاوت از قبل شده است.
برخی می‌گویند این نسل روی این گوشی‌ها در حال قوز شدن است و اطراف خود را کمتر می‌بیند! با اطلاعات و نوشته‌های سردستی زیادی سر و کار دارد؛ کمتر به آنچه بر روی گوشی‌اش به واسطه‌ی حضور در گروه‌های مجازی می‌بیند فکر می‌کند. اهل کتاب و کتابخانه نیست و احساساتش رو به سطحی شدن پیش می‌رود … بر این اساس هشدارها می‌دهند و از اعتیاد نوینی سخن به میان می‌آورند که درمانش سخت‌تر از درمان اعتیاد به افیون است و…
برخی هم می‌گویند این از اقتضائات زندگی نوین است به زودی همه به این سبک عادت خواهند کرد و اصولا زندگی نوین یعنی همین… همین که ارتباط آنلاین می‌شود و با شما به سر میز غذا می‌آید، تا رختخواب همراهی‌تان می‌کند، با شما به سرکار می‌آید و حتی در مهمانی‌ها کم حرف و کم توجهتان می‌کند و برداشت‌هایتان را از دنیای واقعی کمتر و کمتر می‌کند چرا که شما دیگر شهروند و ساکن دنیای مجازی ساخته شده در موبایل و رایانه‌ی خود هستید و زندگی جدید شما همین است. مطالعات شما در همین فضاست و اخبار را از همین جا می‌گیرید. همین جا عاشق می‌شوید و همین جا فارغ، همین جا حرف می‌زنید و کنش‌های اجتماعی‌تان هم همین‌جاست. احوال بقیه را همین جا می‌گیرید و همین جا دهها برابر بیشتر از فضای واقعی با آدم‌هایی که دوست دارید؛ وارد تعامل و ارتباط می‌شوید و اعتقاد این است که هر چه هست زندگی انسان‌ها تابع تغییرات تکنولوژیک است و از آن گریزی نیست… محدود کردن هم فایده‌ای ندارد و هر روز یک جهش تازه در این دنیای ارتباطی مجازی روی می‌دهد.
اما واقعیت این است همین فضایی که مثل یک سیاهچاله همه چیز حتی فکر ما را به درونش می‌کشد؛ مراقبت‌هایی نیاز دارد. مراقبت از خطرات وجود همیشگی آدم‌های نابهنجاری که به دنبال سوء استفاده از حضور دیگران در چنین فضایی در ابعاد مختلف هستند و مهم‌تر از آن مراقبت از خطرات تقلیل انسانیت به حد و وسع یک فضای وهم انگیز. فضایی که بی‌محابا دارد همه را به درون خود می‌کشد و فرصتی برای تامل را برای کسی باقی نمی‌گذارد…