عینک آفتابی برای زیبایی یا سلامتی؟

همه چیز در مورد عینک آفتابی در گفت‌وگو با دکتر «فریبا بیگ‌زاده»

شاید هنوز هم کسانی باشند که عینک آفتابی را به خاطر زیباتر کردن چهره‌ی خود استفاده می‌کنند و حتی به دنبال هماهنگ کردن رنگ آن با رنگ لباس‌های خود هستند؛ در مقابل، افرادی هم هستند که عینک آفتابی را وسیله‌ای تجملی و غیرضروری می‌دانند. اما اگر این دو گروه، از آسیب‌هایی که بر اثر قرار گرفتن در برابر پرتوهای زیان‌بار خورشید و یا استفاده از عینک‌های آفتابی غیراستاندارد که به چشم و بینایی ما وارد می‌شود؛ آگاه باشند؛ دیگر به عینک آفتابی به چشم وسیله‌ای تجملی نگاه نمی‌کنند و آن را غیرضروری نمی‌دانند. اما حالا که استفاده از عینک آفتابی، برای سلامت چشم‌های ما ضروری است؛ چه عینک آفتابی‌ای استاندارد است و چگونه و از کجا عینک مناسب بخریم؟ دکتر «فریبا بیگ‌زاده» متخصص و جراح چشم در گفت‌وگو با «آویدنیوز» به همه‌ی سوالات ما در مورد عینک آفتابی پاسخ داده است.

استفاده از عینک آفتابی چه ضرورتی دارد و عدم استفاده از آن چه آسیب‌هایی به چشم ما می‌زند؟
حفاظت چشم‌ها از پرتوهای ماورای بنفش خورشید، برای همه‌ی افراد ضروری است؛ زیرا جذب اشعه‌ی ماورای بنفش در قرنیه و ملتحمه، باعث ایجاد عارضه‌ی «ناخنک چشم» می‌شود؛ ناخنک چشم، یک ضایعه‌ی گوشتی مثلثی شکل است که از سفیدی چشم (ملتحمه) روی سیاهی چشم (قرنیه) کشیده می‌شود که ناشی از رشد خوش‌خیم بافت پیوندی و رگ‌های ملتحمه است.
ناخنک گاهی ملتهب می‌شود و باعث سوزش، خارش و اشک ریزش می‌شود؛ گاهی هم رشد زیادی می‌کند و تا وسط قرنیه می‌رسد و جلوی دید را می‌گیرد. علاوه بر این، استفاده نکردن از عینک آفتابی و جذب اشعه‌ی ماورای بنفش در قرنیه، در افرادی که عمل جراحی «پی آر کی» را انجام داده‌اند؛ احتمال بروز کدورت قرنیه را افزایش می‌دهد؛ هم‌چنین جذب پرتوهای ماورای بنفش در عدسی، موجب ایجاد آب مروارید می‌شود و جذب این پرتو در شبکیه، منجر به عوارض فتوشیمیایی و حرارتی می‌شود.

استفاده از عینک آفتابی، در چه ساعت‌هایی از روز ضروری است؟
در تمام ساعات روز، استفاده از عینک آفتابی توصیه می‌شود. به طور کلی، زمانی که اشعه‌ی خورشید وجود دارد؛ باید برای جلوگیری از ایجاد عوارض ناشی از اشعه‌ی ماورای بنفش و مادون قرمز، عینک آفتابی استفاده شود. نیمی از اشعه‌هایی که در هر شبانه‌روز به زمین می‌رسد؛ در فاصله‌ی ساعت ۱۰ صبح تا دو بعدازظهر است؛ بنابراین، استفاده از عینک آفتابی در این ساعات، ضرورت بیش‌تری دارد.

عینک آفتابی استاندارد چه ویژگی‌هایی دارد؟
امروزه در امریکا و اروپا، برای آن که یک عینک آفتابی، استاندارد محسوب شود؛ باید این موارد را داشته باشد:

• میزان عبور نور مرئی و جذب اشعه‌ی ماورای بنفش در آن، در حد قابل قبولی باشد.
• توانایی تشخیص رنگ (به ویژه چراغ‌ها و علایم راهنمایی و رانندگی) را مختل نکند.
• رنگ و شدت تیرگی هر دو عدسی یکسان باشد.
• عدسی آن، مقاومت کافی را داشته باشد.

استفاده از عینک آفتابی غیراستاندارد، چه آسیب‌هایی به چشم می‌زند؟
عینک آفتابی غیراستاندارد، نمی‌تواند کارایی و نقش عینک آفتابی استاندارد را که شامل کاهش شدت نور مرئی پراکنده، حذف پرتوهای زیان‌بار، حفظ تطابق ایده‌آل شبکیه برای دید شب، حفظ دید رنگ طبیعی و حفظ دید سه بعدی طبیعی است را داشته باشد؛ بنابراین، می‌تواند در هر یک از این زمینه‌ها برای بینایی فرد مشکل ایجاد کند.

بهترین اندازه و رنگ برای عینک آفتابی چیست و عینک آفتابی استاندارد را از کجا باید بخریم؟
در مورد تجویز یا انتخاب عینک آفتابی باید دقت کرد که رنگ عدسی آن در بینایی فرد اختلال ایجاد نکند. عدسی دودی یا خاکستری، متداول‌ترین عدسی‌هایی هستند که استفاده می‌شوند. از آنجایی که عدسی خاکستری، عبور تمام طیف مرئی را به یک میزان محدود می‌کند؛ تغییر زیادی را در رنگ اشیا ایجاد نمی‌کند و بهترین رنگ عدسی برای افرادی است که اختلال دید رنگ دارند. برای خلبانان، رانندگان و پرسنل نیروی انتظامی، بهترین اننتخاب برای عینک آفتابی، رنگ دودی است.
عینک قهوه‌ای در هوای بسیار روشن و در مه، توانایی درک کنتراست را تا حدی افزایش می‌دهد. عدسی‌هایی که از شیشه‌ی رنگی سبز ساخته می‌شوند؛ چون حاوی اکسید آهن هستند؛ توانایی خوبی برای جذب پرتوهای ماورای بنفش و مادون قرمز دارند.
در مورد اندازه‌ی عینک آفتابی، هرچه اندازه‌ی آن بزرگ‌تر باشد؛ حفاظت بهتری را فراهم می‌کند. هر چه دسته‌ی عینک، پهن‌تر باشد؛ میزان نور ورودی از کناره‌ها کم‌تر می‌شود. نکته‌ی مهم دیگر، محل قرار گرفتن عینک بر روی صورت است؛ هر چه عینک به چشم نزدیک‌تر باشد؛ اثر حفاظتی آن بیش‌تر است.
از آنجایی که پرتوهای ماورای بنفش و مادون قرمز در طیف رنگی قابل رویت قرار نمی‌گیرند؛ به هیچ وجه نمی‌توان از روی رنگ و تیرگی عدسی، در مورد توانایی آن در فیلتر کردن این پرتوها قضاوت کرد. فقط با آگاهی از جنس عدسی و نوع پوشش آن و با بررسی طیف عبوری عدسی با طیف‌سنج می‌توان گفت که آیا عدسی برای محافظت در برابر پرتوهای «یو وی» و «آی آر» کارایی مناسب دارد یا خیر؟
تهیه و ارایه‌ی عینک آفتابی و عدسی‌های جذبی، مانند سایر انواع عینک، باید از مراکز مجاز دارای مجوز از وزارت بهداشت، انجام شود.

چه توصیه ای برای استفاده از عینک آفتابی به افرادی که چشم‌شان ضعیف است؛ دارید؟
افرادی که عیب انکساری دارند، می‌توانند شماره‌ی عینک را به صورت فتوکرومیک یا پلاریزه یا حتی در عینک آفتابی تهیه کنند. البته فرد می‌تواند عینک شماره‌ی معمولی داشته باشد و روی فروم عینک شماره‌ی معمولی، پوشش عینک آفتابی بگذارد.