در زمان شیخ یحیی، مدرسه سازی در کرمان رونق گرفت
آوید نیوز: شیخ یحیی در زمینه‌ی فرهنگی بسیار فعال بود. وی دیوان شاه «نعمت الله ولی» را به کمک سردار نصرت تجدید چاپ کرد. این دیوان در چاپخانه‌ی کرمان به مدیریت «حسین تهرانی» به چاپ رسید. همچنین ساعت آفتابی که او طبق فرمول‌های شیخ بهایی در بردسیر ساخته بود، مدت‌ها پا برجا بوده است
«حاج شیخ یحیی احمدی کرمانی» طبق نسخـه‌ای که از دست نوشته‌ی ایشان به دست آمده، در ظهر روز چهارشنبه(۱۷دقیقه به ظهر)۲۹ربیع الاول سال۱۲۸۷(ه .ق) برابر با ۱۲۴۶ هجری شمسی در کرمان به دنیا آمد. در هشت سالگی پدرش را از دست داد و علوم مقدماتی را نزد برادر دانشمند خود، مرحوم حاج شیخ ابوجعفر فرا گرفت.
سپس مقدمات عربی، ادبیات، ریاضیات، تاریخ، هیأت و جغرافیا را در محضر «ناظم‌الاسلام کرمانی» آموخت. تلمذ از مکتب استاد ۱۰ سال به طول انجامید. مصاحبت شیخ یحیی با استادش «ناظم‌الاسلام کرمانی»، در روحیه‌ی او تاثیر بسیار داشت. زیرا ناظم‌الاسلام مردی روشنفکر و آزادیخواه بود و در معیت میرزا آقاخان بردسیری، شهید راه مشروطه، درس مبارزه و آزادمنشی را فرا گرفته بود و از این رهگذر بود که تاریخ بیداری ایرانیان را نوشت. همین تاثیر را ناظم‌الاسلام بر شیخ یحیی احمدی گذاشت. محیط علمی ، ادبی و اجتماعی کرمان در آن زمان، زمینه‌ی مناسبی برای ظهور افراد آزادیخواه و مشروطه‌طلب از قبیل میرزا آقاخان ، شیخ احمد روحی ، افضل الملک، ناظم‌الاسلام، مجدالاسلام ،آقا میرزا شهاب ، احمد بهمنیار و …. به وجود آورد. مرحوم شیخ یحیی احمدی در چنین محیطی پرورش یافت و به دلیل روشنفکری و موقعیت خانوادگی، مورد قبول عام بود و همین مقبولیت باعث شد که در انتخابات دوره‌ی اول کرمان، به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب گردد.
ناظم الاسلام کرمانی درباره‌ی وی می‌نویسد: «از میان دوستان و هم صحبتان، دوری جناب آقای یحیی بیشتر بود و به ضرورت، مفارقت بین ما واقع شد و از این رهگذر، هفت سال دلتنگ بودم تا سنه (۱۳۲۵/ ه . ق /۱۹۷۰ م ) به سمت وکالت مجلس ملی از جانب کرمانیان منتخب شد و در ربیع‌الاول این سنه، با برادرم شمس الحکما که هم سن ایشان و هم درس و هم شغل در وکالت بود، وارد دار‌الخلافه (تهران) شدند.
در روز ورودشان احترام فوق العاده از ایشان به عمل آمد و استقبال خوبی از ایشان کردند و همواره به راستی و درستی خدمت کرده و مورد هیچگونه ایرادی واقع نشدند. با اینکه کلی ضرر جانی و مالی را متحمل شدند؛ هیچگاه اظهار شکایت نکردند و به نهایت عفت و پاکدامنی به سر بردند.» پس از به توپ بستن مجلس، نمایندگان پراکنده شدند. مرحوم شیخ یحیی در این واقعه در مجلس نبود. در دوره‌ی دوم از شهر کرمان، نماینده‌ای به مجلس راه نیافت. در دوره سوم باز شیخ یحیی از کرمان انتخاب گردید و بعد از آن دیگر به وکالت انتخاب نشد و به کرمان بازگشت. وی در سال ۱۲۹۶ شمسی به ریاست معارف و اوقاف کرمان برگزیده شد. در زمان وی مدرسه سازی و استقبال از مدارس جدید بیشتر شد و قراردادهایی بسته شد که به موجب آن، معلمان جدیدی استخدام شدند و در مدارس کرمان به تدریس پرداختند. کارکنان در بخش‌هایی از قبیل معاونت، حسابداری، دبیرخانه، دایره‌ی تحقیق (بازرسی) نامه‌رسانی، بایگانی و… با اهداف مشخص به کار خود مشغول شدند. در سال ۱۲۹۹ شیخ یحیی احمدی به دلیل شرکت در انتخابات، از ریاست اداره‌ی معارف استعفا داد ولی معلمان کرمان با ارسال نامه‌ای ضمن تشکر از زحمات وی، خواستار عدم پذیرش این استعفا شدند. این استعفانامه در آذر ماه ۱۲۹۹ پذیرفته شد. در زمانی که شیخ یحیی به دلیل استعفا یا مسافرت حضور نداشت، آقای سید عبدالرسول امور مربوط به اداره‌ی معارف کرمان را انجام می‌داد.
شیخ یحیی در زمینه‌ی فرهنگی بسیار فعال بود. وی دیوان شاه «نعمت الله ولی» را به کمک سردار نصرت تجدید چاپ کرد. این دیوان در چاپخانه‌ی کرمان به مدیریت «حسین تهرانی» به چاپ رسید. همچنین ساعت آفتابی که او طبق فرمول‌های شیخ بهایی در بردسیر ساخته بود، مدت‌ها پا برجا بوده است.
به نظر می آید در آخرین سال مدیریت وی که مصادف با انتخابات مجلس شورای ملی بوده، به زعم وزارت معارف، آقای شیخ یحیی در انتخابات به نفع فرد یا جناح خاصی دخالت و از نفوذ و امکانات اداری در این زمینه استفاده می‌کرده است. نام‌برده در جوابیه‌ی مفصلی که به این نامه ارسال داشته، عدم دخالت خود را توضیح داده است. وی در اواخر عمر، سفری به همراهی مرحوم سردار نصرت به کربلا کرد و در بازگشت در نزدیکی شهر بافت سکته کرد و رخت از جهان بربست و در همان جا مدفون شد و متاسفانه مقبره‌ی او باقی نیست و جز خیابان شهر شده است.
همانگونه که گفتیم در این ایام امور مربوط به فرهنگ کرمان را آقای سید عبدالرسول وحیدی و مدتی هم افضل‌الملک به عهده داشتند. بعد از فوت شیخ یحیی احمدی، آقای «میرزارضا خان فهیمی» به این مقام منصوب شد.»*
- گنجینه/ آموزش و پرورش شهر کرمان در آیینه تاریخ
