کوه و دشت و شادی و آش و میوه و شمع و تندرستون

نگاهی به «تندرستون»، جشن چهلم نوروز؛ جشن باستانی کرمانی‌ها

آوید نیوز: ما ایرانی‌ها عاشق سنت‌هایمان هستیم. سنت‌هایی که از نیاکان‌مان به دست ما رسیده‌اند. مخصوصاً جشن‌ها و مراسم شادی‌افزا. البته شاید این‌روزها فقدان شادی‌های تعریف‌شده برای جامعه، مجبورمان می‌کند دست به دامان گذشتگان شویم و با کنکاش در تاریخ برای خودمان جشن و شادی دست و پا کنیم. حال آن‌که فلسفه‌ی این جشن‌ها چه بوده و ایرانیان هزاران سال پیش از چه رو آن‌ها را ابداع کرده‌اند به ما ربطی ندارد. مهم شاد بودن و شاد زیستن است؛ به هر بهانه‌ای. یکی از این جشن‌های باستانی، که دنباله‌رو جشن‌های نوروزی‌ست، جشنی است به نام جشن «چهلم نوروز» که روز دهم اردیبهشت ماه، روزی‌که در سالنامه‌ی باستانی ایرانی به نام آبان‌روز معرفی شده است، در بسیاری از نواحی استان‌های کرمان و فارس برگزار می‌شود.
آن‌چه که از این جشن به جا مانده است حضور در دشت و دمن و خوردن میوه و تنقلات و آش است. اما این مراسم باستانی در گذشته‌های دور به سبک و سیاقی دیگر برگزار می‌شده است. تحقیق و جست‌وجو در این باره نشان داد که: «در غروب چهلم که اصطلاحاً به آن «تنگ شوم» می‌گفتند، اسفند و کندر دود می‌دادند. رسم «چک و دوره» نیز رایج بوده است. از این قرار که صبح چهلم زیر درختی سبز، کوزه‌ای کوچک به نام دوره قرار می‌دادند و هر کس به نیت دل خود شی‌ای که شامل دکمه، انگشتر و یا دستمال بود داخل آن می‌انداخت. سپس روی آن دستمال سبز می‌گذاشتند. غروب زنان و مردان دور هم نشسته و شعر یا سرودی می‌خواندند و دختر نابالغی ازداخل دوره یک شی بیرون می‌آورد. هر فرد بر اساس سرودی که در موقع بیرون آوردن شی خود خوانده می‌شد نیت خود را تفسیر می‌کرد. به این طریق فال می‌گرفتند. باور عامیانه‌ای دیگر این‌که در این روز نیت کرده و برای دختر شاه پریان سفره پهن می‌کردند، داخل سفره خوراک مرغ، نمک، انواع میوه، تنقلات و سبزی می‌گذاشتند و در کنار سفره شعر و سرود می‌خواندند و موسیقی می‌نواختند.»
حال آن‌که این رسم و رسومات را خرافات بدانیم یا خیر، امروزه تنها خوردن و خوردن و خوردن و فال گرفتن از این جشن باقی مانده. هر جامعه‌ای به فراخور نیازهایش رسم و رسوم می‌سازد.

کرمان؛ سرزمین جشن‌های دیرینه

مردم کرمان‌زمین از دیرباز تاکنون جشن نوروز را زنده نگه داشته‌اند. کرمانی‌ها در این روز که به آن «تندرستون» نیز می‌گویند، پای به دشت‌ها و دامنه‌ی کوه‌های اطراف شهر نهاده و با خوردن آجیل و شیرینی و میوه و آش، جشن می‌گیرند و با روشن کردن شمع برای خود و عزیزان‌شان، در سال جدید آرزوی تندرستی می‌کنند. گروهی از بانوان با «زاغ سوختن» فال می‌گیرند و آینده‌ی زیبایی برای خود ترسیم می‌کنند. کودکان بازی می‌کنند و پدران جوان نیز در این امر آن‌ها را همراهی می‌کنند و این‌چنین است که تندرستون از بعد از ظهر دهم اردی‌بهشت تا پاسی از غروب آفتاب سپری می‌شود.

Norooz Fortieth Celebration

Mountain and Plain and Pleasure and Pottage and Fruit and Candle and “Tandorostoon”

Translator: Sareh Nakhaeifar: As Iranians, we love our customs, specially pleasure ceremonies and celebrations, which our ancestors vested them in us .Maybe these days, lack of defined happiness in the society compels us to recourse to ancestors and by seeking the history can find a celebration and happiness for ourselves. That what was the philosophy of these celebrations and why Iranians in thousands years ago innovated them are not our business. What is important is being happy and living happy by any motivations. one of these ancient celebrations, that is the sequence of “ Norooz” celebrations, is “” Norooz Fortieth” celebration and it is held in 10th Ordibehesht, the day that is called “Aban Rooz” in the Iranian ancient calendar, in majority of districts in Kerman and Fars. What has remained from this celebration is attending the plain and eating fruits, nuts and pottage. This ancient celebration, however, was held in the far past in different ways. Researches show that the ancient people in the fortieth sunset, that they called it “ Tange Shoom” fumigated wild rue and frankincense, and also the “ Check u Doreh “ was common. The “ Check u Doreh “ custom was as follow: in the fortieth morning, under a green tree they put a small jug namely “ Doreh” and everybody threw something in such as buttons, rings or kerchiefs it with his/her intention . Then they put a green kerchief on it. At sunset, women and men gathered each other and sung a song or recite a poem and an immature girl brought out something from the jug. According the song was singing during bringing out his/her things, he/she interpreted his/her intention and by this way they made an augury. Another vulgar belief is that in this day they spread a tablecloth for Fairy Kingdom “ Daughter and put birds, salt, fruits, nuts and vegetables in it and beside it they sung and played. Whether we regard these customs superstitious or not, today only eating and eating and eating and making an augury have remained from

this celebration. Any societies make customs according its requirements.

Kerman: Territory of Ancient Celebration
People of Kerman have revived ” Norooz Celebration from the past until now. In this day that they called it “Tandorostoon” people of Kerman go to the plain and mountain slope around the town and by eating nuts, sweets, fruits and pottage celebrate this day and by burning candles wish health for themselves and their darlings. Some women make an augury by burning alum and imagine nice future for themselves. Children play and young fathers accompany them .and by this way ” Tandorostoon” pass since afternoon in the 10th Ordibehesht until sunset.