گفت‌وگو با مهدیه گل‌زاده کرمانی، فعال فضای مجازی
آویدنیوز: در دوره‌ای هستیم که همه افراد جامعه بخش زیادی از زمان خود را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند و دیگر شاید دوری از این فضا، ممکن نباشد. یکی از این شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب که بیش از یک میلیارد حساب کاربری در آن باز شده، اینستاگرام است که در ده سال اخیر میان بسیاری از شهروندان همه‌گیر شده است. در همین راستا این شبکه‌ی اجتماعی نه‌تنها در رشد کاری و دیده شدن بسیاری از کسب‌وکارها نیز موفق بوده است بلکه باعث ایجاد شغل‌های بسیاری نیز شده است. شغل‌هایی چون تولیدکننده‌ی محتوا، ادمین، طراحی پست و … .
«مهدیه (گلی) گل‌زاده کرمانی» دارای مدرک کارشناسی کامپیوتر و کارشناسی ارشد IT است. وی مشاور تبلیغاتی کسب و کارها در حوزه دیجیتال مارکتینگ و مدیر تیمی متشکل از اعضایی با تخصص های عکاس ، فیلم بردار، طراح، ادیتور و ادمین جهت تولید محتوای حرفه ای و اصولی است.. در «آوید نیوز» با وی گفت‌وگویی داشتیم که از نظرتان می‌گذرد:
لطفا در خصوص حرفه‌ی خود توضیح بیشتری بفرمایید و بگویید چگونه وارد این حرفه شدید؟
من بعد از فارغ‌التحصیلی، در برخی از دانشگاه‌ها تدریس می‌کردم و ارتباط خوبی با دانشجوهای خودم داشتم. البته همزمان با تدریس در یک شرکت در حوزه IT فعالیت می‌کردند. در آن دوران دانشجویان مستعدی داشتم که خیلی دوست داشتند در حوزه تحصیلات خود کار کنند و من هم دوست داشتم یک فضای کاری برای آنهایی که علاقه‌مند هستند؛ به وجود بیاورم تا هم اشتغالزایی شود و هم از تحصیلات دانشگاهی آنها در حوزه مرتبطی استفاده گردد. سال ۱۳۹۸ به فکر افتادم از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مثل وبلاگ، اینستاگرام، وب سایت و … استفاده و یک فضای کاری ایجاد کنم. از اینستاگرام و وب سایت شروع کردم و با به کارگیری چند نفر از دانشجویان خوش‌فکر و خلاق و چند متقاضی و علاقه‌مند به این کار، یک تیم ۹ نفره را راه‌اندازی و با کسب و کارهای مختلف صحبت کردم و پیشنهاداتی به آنها دادم.
این کار نیاز به چه ابزارهایی داشت؟
در ابتدا برای این کار نیاز به عکس، فیلم و متن متناسب (کپشن) داشتم که آماده می‌کردیم و با دو سه تا کسب و کار آغاز کردیم. الان مباحث بازاریابی دیجیتالی (دیجیتال مارکتینگ) نزدیک ۲۰ کسب و کار را انجام می‌دهیم. کاری که ما انجام می‌دهیم منعقد کردن قرارداد با کسب و کارها در زمینه وب سایت، ادمین، تیزر، عکاسی، فیلم، طراحی لگو و پوستر و گرداندن صفحه اینستاگرام افراد است که اغلب کسانی که با ما کار می‌کنند تمایل به واگذاری صفر تا صد صفحه اینستاگرام کسب و کار خود به ما دارند.
استقبال مردم از حرفه ادمینی اینستاگرام چگونه بود؟ و آیا برای شما هم درآمد و صرفه‌ای داشت؟
در ابتدا کار خوب پیش می‌رفت تا اینکه مشکلاتی سر راه ما قرار گرفت. ابتدا کرونا و تعطیلی بسیاری از رستوران‌ها و موادغذایی باعث شد آنها از ادامه قرارداد انصراف بدهند. مدتی بعد از روال عادی زمان پساکرونا هم با اتفاقاتی که در کشور رخ داد و مساله فیلترینگ پیش آمد؛ باز کار ما دچار مشکل شد و همه کسب و کارهایی که با ما قرارداد داشتند، این بار به خاطر این شرایط و نبود VPN در ابتدای این کار، انصراف دادند و همه تیم ما بیکار شد. این در حالی بود که در تیم ما سرپرست خانوار وجود داشت و حالا کار خود را از دست داده بودند. ولی در چند ماه اخیر با آمدن VPN به بازار و رونق دوباره این فضا، استقبال مردم از این کار زیادتر از گذشته شده است.
به مشکلات و مزایای این حرفه هم اشاره می‌کنید؟
یکی از مزایای کار ما این است که به دفتر کار نیاز ندارد و افراد مجبور به حضور دایم در دفتر و هزینه‌کرد رفت و آمد ندارند. در کار ما پیشرفت وجود دارد و ما تبدیل به مشاوران کاری هم شدیم و به همین دلیل مهارت‌هایمان در بخش‌های زیادی افرایش پیدا کرده است. به گونه‌ای که در ابتدا کار ما فقط ادمینی بود ولی الان دیگر به عنوان مشاور کسب و کار و اینکه چگونه افراد می‌توانند در امر رونق و فروش بیشتر موفق باشند؛ مشاوره می‌دهیم و فعالیت می‌کنیم.
اما مشکل و عیب کار ما، وابستگی به سیاست‌هایی است که به طور ناگهانی در مورد فضای مجازی گرفته می‌شود. همیشه اضطراب داریم که اگر طرح صیانت از فضای مجازی اجرا شود چگونه است و کسب و کار ما چه می‌شود؟ این در حالی است که بر طبق آمار مرکز پژوهشی ایران به نام «بتا» حدودا ۹ میلیون ایرانی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از اینستاگرام کسب درآمد می‌کنند که این ۹ میلیون نفر شامل یک میلیون و ۷۰۰ هزار کسب و کار است که در اینستاگرام کسب درآمد می‌کنند و ما همیشه نگران این هستیم که چه خواهد شد؟ بخش دیگر عیب این کار این است که ما جایی به رسمیت شناخته نمی‌شویم که بتوانیم نیروهای کارمان یا خودمان را بر طبق آن، بیمه کنیم.
الان سه دسته از کسب و کارها در اینستا فعالیت کاری دارند: دسته اول کسانی هستند که خودشان فضای فیزیکی فروش هم دارند و در کنار آن برای رونق بیشتر کسب و کارشان، صفحه‌ای دارند و شاید فیلترینگ آنقدر به آنها ضربه نزند. دسته دوم بیشتر کسب و کارهای خانگی هستند و فضای فیزیکی برای تبلیغ و نمایش و فروش کالای خود ندارند و کسب و کارهای خردی هستند که فیلترینگ بر روی کار آنها تاثیر مستقیم گذاشته و به آنها ضرر زیادی وارد کرده و می‌کند در حالی که ممکن است این
کار تنها راه درآمد آنها باشد. اما دسته سوم کسانی مانند ما و بلاگرها هستند که کارمان تولید محتوا و ادمینی است و کالایی نداریم ولی شغل ما وابسته به این فضاست. کاری که ما در این فضا انجام می‌دهیم در افزایش درآمد کسب و کارها تاثیر دارد و حتی کسانی که فضای فیزیکی فروش هم دارند؛ باز هم تجربه افزایش فروش با کمک فضای مجازی را دارند. اینکه سرعت اینترنت کم شود؛ فضای مجازی فیلترینگ شود، نامشخص بودن طرحی مثل صیانت از فضای مجازی همه از مشکلات ماست. به طور کلی با اجرای سیاست‌های نادرست به ما و کارمان لطمه زیادی وارد می‌شود.
کار در فضای مجازی چگونه است؟
فضای مجازی به خلاقیت، به‌روز بودن، داشتن ایده و نوآوری برای جذب مشتری و مخاطب نیاز دارد و فقط عکس و فیلم گرفتن و نوشتن متن نیست. این مهارت‌هاست که در دیده شدن، افزایش فروش و تبلیغ برند بسیار موثر است.
شما چگونه تولید محتوا می‌کنید؟
ایده‌های تولید محتوا گاهی نتیجه بارش فکری اعضای تیم است و گاهی فردی و گاهی هم ایده‌هایی از سایت‌ها و صفحه‌های موفق خارج و داخل کشور می‌گیریم.
آیا همه ادمین‌ها توانایی کمک به یک کسب و کار را دارند؟
در کرمان ادمین‌هایی که دغدغه یک کسب و کار را از لحاظ گرداندن صفحه اینستاگرامی کم کنند، مثلا قوانین اینستاگرام را رعایت کند، فیلم و عکس با کیفیت و متناسب بگیرد و کپشن متناسب تهیه کند و … کم دیده می‌شود. مثلا عکس می‌گیرند و به صاحب کار تحویل می‌دهد اما دغدغه زدن لگو روی عکس، نوشت متن متناسب، انتشار در دیگر فضاها و …. را انجام نمی‌دهند تا صاحب کار که گرفتار کار است؛ دیگر وقت نگذارد و درگیر نشود. در شهر کرمان، ادمینی که صفر تا صد کار یک کسب و کار را اجرا کند، کم است.
تفاوت کار بلاگر و یک ادمین چیست؟
همانطور که گفتم، دسته سوم کسب درآمد کنندگان از اینستاگرام، بلاگرها و ادمین‌ها هستند که ما از بلاگرهای پرطرفدار برای تبلیغ بیشتر کسب و کاری که ادمینی آن را به عهده گرفته‌ایم؛ استفاده می‌کنیم چرا که بلاگرها مخاطب بیشتری دارند. البته باید بلاگری که انتخاب می‌شود متناسب با مخاطب کسب و کاری باشد که ما تبلیغات آن را به عهده داریم. بلاگرها برای ما در صورتی سودمند هستند که مخاطبان آنها با کسب و کار تبلیغی مناسب باشد و تنها تعداد بالای فالوور آنها ملاک نیست و بعد هم قیمت آنها باید مناسب باشد. چرا که قیمت بالا، نتیجه کار بهتر نیست. بلاگرها در بحث تبلیغات برای کار ما خوب هستند، در بخش آموزش رایگان برخی مهارت‌ها هم برای مردم مفید هستند اما این را هم باید بدانیم برخی از این افراد یک محتوای ضعیف و سطح پایین از لحاظ فرهنگی را رواج می‌دهند و یا کالاها و خدماتی را را به مردم معرفی می‌کنند که مجوز ندارند و آسیب‌رسان هستند (مثل برخی خدمات آرایشی یا غذایی) یا اصلا محصول و کالایی را ندیده‌اند ولی از آن تبلیغ می‌کنند و کسی هم نمی‌تواند به خاطر تبلیغ این نوع کالاها از آنها شکایت کند چرا که نظارت و قانونی در این خصوص وجود ندارد اما ما کسب و کار را دیده‌ایم و با آنها قرارداد داریم.
نظرتان نسبت به قانونمند شدن ادمینی و بلاگری چیست؟
اگر قوانینی برای این فضای اینستاگرام و کسب و کارها وضع شود، بسیار بهتر و موثرتر از فیلترینگ است. اگر ما که در این حرفه کار می‌کنیم و تجربه این فضا و ایده و خلاقیت داریم؛ تحت پوشش نهادی قرار بگیریم هم ما دارای کار هستیم و برای عده‌ای کار ایجاد کردیم و هم در رونق کسب و کارهای موجود در بازار با هزینه‌های کمتر برای صاحب کار موثر بودیم چرا که تبلیغات در اینستاگرام به مراتب از روش‌های دیگر کمتر است. صفحه کسب و کار هم همیشه ماندگار است. هزینه چاپ، کاغذ، رفت و آمدها و تخریب محیط زیست هم وجود ندارد. مردم هم می توانند به جاهایی که تحت پوشش قانون کار می‌کنند مراجعه کنند و با خیال راحت بدانند آنچه تبلیغ می‌کند دارای مجوز است.
چقدر از آینده این شغل مطمئن هستید؟
این سردرگمی که در آینده چه خواهد شد ما را نگران می‌کند.
برخی می‌گویند فیلترینگ مشکلی ایجاد نمی‌کند و می‌توان در نرم‌افزارهای داخل کشور فعالیت کرد؛ نظر شما چیست؟
اینکه چرا در بقیه نرم‌افزارهای ایران کار نمی‌کنیم باید بگویم اپلیکیشن و نرم‌افزارهای داخلی اکثرا زیرساخت‌های ضعیف دارند. همین طور کاربران زیادی ندارند. مهمتر اینکه بیشتر آنها قابلیت‌های اینستاگرام را ندارند و مورد استقبال مردم نیستند. همچنین فضای اینستاگرام، یک فضای جهانی است اما اپلیکیشن‌های ایرانی فقط در داخل ایران مخاطب دارند.
صحبت پایانی شما؟
ما اگر حمایت شده و به رسمیت شناخته شویم، بتوانیم بیمه شویم، به جای فیلترینگ، قانونی برای این کار ما وضع شود و تصمیمات ناگهانی برای این فضا گرفته نشود؛ هم در اشتغالزایی افراد کمک زیادی شده است و هم در کاهش هزینه‌های مثل رفت و آمد به دفاتر کاری و هزینه چاپ و کاغذ و محیط زیست کاهش می‌یابد. بنابراین تقاضای حمایت از مسئولان داریم. همچنین باید بدانیم اینستا تنها محلی برای سرگرم و باخبر شدن افراد از یکدیگر نیست بلکه دنیایی است که می‌تواند هم به علم و تجربیات شما بیفزاید و هم شما را از تازه‌های روز دنیا در بخش‌های مختلف آشنا می‌کند.
پشت اینستاگرام یک دانش نهفته است. یک هوش مصنوعی است و قوانینی دارد که در بالا بردن مخاطب، دیده شدن، تبلیغات و نیز از حدود قوانین این فضا بیرون نرفتن موثر است و باید حتما این فضا را بشناسیم تا بتوانیم از اینستا به عنوان یک فضای تولید محتوا برای کسب و کار استفاده کنیم.
عکسها: سیدحمید میرحسینی
