گفت‌وگو با دکتر «شهرام عامری مجد» پزشک قانونی در کرمان
آوید نیوز: بی‌هوا دست در جیبش می‌کند. همیشه در ذهن داشت که چاقویی در جیبش باشد برای روز مبادا. روزی که اگر دعوایی پیش آمد کم نیاورد. امکان قدرت نمایی داشته باشد. بتواند طرف دعوا را بترساند و از خود دور کند. حالا آن موعد رسیده است و هوا، هوای بی‌هوایی است. دعوایی که همیشه در ذهن می‌پرورانده و باعث هراسش می‌شده حالا مثل یک فیلم جلوی چشمانش شکل گرفته و حریف هم قدر است… برای کم نیاوردن باید بی‌هوا بود و بی‌پروا… پس دست در جیب می‌رود و چاقو در مشت به رقص درمی‌آید برای زنهار حریف! رقص دست و چاقو در آن لحظه ضیافت قدرت است اما خون که فوران می‌کند نشانه‌ی پایان ضیافت قدرت نمایی و آغاز ضیافت تقلا و رقص بر چوبه دار است… چاقو بی هوا به گردن حریف خورده است و حالا به ناگهان شده است: متهم به قتل و روزهای بازداشت و زندان و چه سخت می‌گذرد این روزها. روزهایی سیاه‌تر از هر شبی روی تخت زندان و مقابل میز بازجو و بازپرس و قاضی. دیگر هوای بی‌هوایی به سر آمده است و باید روزها را گذراند به امید گذشت اولیاء دم که آخرین امید است و امید برای همه زنده نمی ماند. کیفرخواست و سرانجام حکم قاضی و تایید دیوان… گذشتی هم در کار نیست و خونخواهان از خون پسر نمی‌گذرند و در عصری که صبح روز بعدش پایان همیشگی خواهد بود صدایش می‌کنند برای خداحافظی آخر و شاید حرف پایانی… قدم‌های لرزان، تاب رفتن به سوی چوبه‌ی دار ندارند اما راهیست رفتنی که سرانجام ضیافت رقص چاقوست که می‌رقصاندت به طنابی آویزان در هوای بی‌هوایی و تاریکی ابدی…
همیشه انگیزه‌ای برای قتل‌های روی داده وجود دارد. سرقت و اعتیاد و خصومت کنترل نشده تا ضرب شست نشان دادن و قدرت‌نمایی و انگیزه‌های حیثیتی… تعداد انگشت‌شماری از این قاتلان هم از سرانجام کار خود ابایی ندارند و اکثراً غرق در خسران و ندامت به سمت سرنوشت خود که به هر حال مسیرش از روزهای پرشمار زندان می‌گذرد می‌روند. این موضوع به نظر می‌رسد بر مسئولیت جامعه و حکومت برای کاهش خشونت‌ها می‌افزاید چه اینکه هر اقدامی برای کاهش چنین مواردی حفظ جان‌هایی است که به همین جامعه پویایی می‌دهند. اینکه چه در سیاست‌گذاری‌های قضایی و چه در برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی این موضوع بیش از پیش جدی گرفته شود و خشونت‌هایی اینچنین از رفتار اجتماعی شهروندان حذف و تعدیل شود اتفاقی است که برای همه خوشایند و امیدوار کننده است…
دکتر «شهرام عامری مجد» یکی از پزشکان سازمان پزشکی قانونی در کرمان است. جایی که با پرونده‌های قتل ارتباط مستقیم دارد و نظریاتش همواره در دسترسی به حقایق یک پرونده، مورد استفاده‌ی بازپرس و قضات رسیدگی کننده قرار می‌گیرد. وی به سوالات «آوید نیوز» در مورد وظایف این سازمان در پرونده‌های قتل و برخی حاشیه‌های شغلی یک پزشک قانونی پاسخ می‌دهد…
- وظیفه پزشک قانونی از لحظه اعلام قتل آغاز می‌شود
معمولا یا پزشک قانونی توسط بازپرس قتل به صحنه فرا خواهده می‌شود و یا جنازه‌ی مقتول جهت بررسی به پزشکی قانونی منتقل می‌شود. در صحنه‌ی قتل معمولا پزشک قانونی با توجه به وضعیت قرارگیری جسد، وسایل و شواهد موجود در خصوص نحوه‌ی به قتل رسیدن، زمان و نوع قتل اظهار نظر می‌کند. معمولا جهت بررسی وضعیت، جسد به سالن تشریح پزشکی قانونی منتقل می‌گردد تا تحت کالبدگشایی و معاینه‌ی کامل و نمونه‌برداری قرار بگیرد. در صورتی هم که جسد از ابتدا به پزشکی قانونی منتقل شود؛ توسط پزشک معاینه می‌شود و سپس بر اساس مستندات و اظهارنظرهای همکاران آگاهی در خصوص علت و نحوه و زمان فوت اظهارنظر می‌گردد. - در خصوص صدمات منجر به فوت اگر مربوط به ضربه‌های نافذ باشد؛ مانند گلوله و وسایل برنده
نقاطی که محل عبور عروق اصلی است؛ معمولا گردن، قفسه سینه (ریه‌ها و قلب) و ناحیه‌ی ران پا و کشاله‌ها نقاط حساس و کشنده هستند؛ چرا که به دلیل شدت و سرعت خونریزی، زمان بسیار کمی برای نجات مصدوم وجود دارد. در ضربات غیرنافذ مثل ضربه با چوب و یا مشت، علاوه بر جمجمه، ضربات به شکم و قفسه سینه می‌تواند به دلیل خونریزی‌های داخلی کشنده باشد. - معمولا مرتکبین قتل یا از افرادی هستند که سابقه‌ی اختلالات شخصیتی و سوابق بد اجتماعی دارند و یا با برنامه‌ریزی آگاهانه و به صورت هوشمندانه، اقدام به قتل می‌کنند
البته کسانی هم هستند که به صورت اتفاقی و ناخواسته مرتکب قتل شده‌اند که بررسی این موضوع با قضات رسیدگی کننده به پرونده است. در هر حال پزشکی قانونی بررسی و اظهارنظر در مورد اینکه آیا فرد در هنگام ارتکاب قتل، مجنون و یا تحت تاثیر مواد مخدر و مواد الکلی بوده است را انجام می‌دهد. - در کالبدگشایی مربوط به قتل علاوه بر معاینه‌ی کامل، توجه به نکات مهمی همانند کشندگی ضربات، آثار نزاع و آثار مربوط به قبل یا بعد از جنایت و همچنین بررسی از نظر سم شناسی، در اولویت است
به عنوان مثال ممکن است در یک نمونه ضربات متعدد جسم برنده یا ساچمه مشاهده شود اما با کالبد گشایی می‌توان تشخیص داد که کدام یک نوعا کشنده بوده است و باعث مرگ شده است. بررسی سم‌شناسی نیز کمک می‌کند که در مواردی مثل سقوط از بلندی و یا نزاع، آیا مقتول تحت تاثیر موادی از قبیل روانگردان‌ها و یا الکل بوده است یا نه؟ - قبل از قصاص، فرد را معاینه‌ی پزشکی می‌کنند اما تاکنون موردی را ندیده‌ام که در کرمان کسی با این معاینات، از مجازات ولو به صورت موقت رهایی پیدا کرده باشد
اینکه می‌گویند خون فرد اعدامی یا محکوم به قصاص را می‌گیرند تا راحت‌تر جان بدهد یک موضوع نادرست است و چنین اقدامی انجام نمی‌شود. متاسفانه لحظه‌های یک فرد محکوم به قصاص، لحظات دردناکی است و تا آخرین لحظات، مسئولان حاضر در مراسم قصاص، تلاش خود را برای ترغیب اولیاء دم به گذشت انجام می‌دهند. فرد محکوم روز قبل از مراسم، آخرین ملاقات را با خانواده انجام می‌دهد و به قرنطینه منتقل و قبل از اذان صبح، مراسم با حضور روحانی زندان، مسئولان زندان، قاضی اجرای احکام و یا نماینده‌ی ایشان، پزشک قانونی و اولیاء دم انجام می‌شود.
لحظات سختی است و بخشش قاتل از سوی اولیاء دم، می‌تواند باعث خوشحالی شود. در این لحظات فرد محکوم در نهایت استیصال به دنبال گوشه چشمی از اولیاء دم است تا از خون مقتول بگذرند اما خوب به هر حال نمی‌توانیم خود را جای کسانی بگذاریم که حق قصاص و گذشت دارند و انتظار داشته باشیم مطابق میل ما رفتار کنند. بعد از اجرای مراسم قصاص، محکوم حدود ۲۰ دقیقه بر چوبه دار قرار دارد که در نهایت توسط پزشک قانونی معاینه و مرگ وی تایید می شود.
در زمان فعالیت اینجانب به عنوان پزشک قانونی، کسی بعد از اجرای مراسم زنده از چوبه دار پایین نیامده است اما همکاران از زنده ماندن یک محکوم به قصاص یاد می کنند که حدود ۱۰ سال پیش پس از به دار آویخته شدن در زندان کرمان، علائم حیاتی پیدا کرد و زنده ماند و ظاهرا اکنون نیز زنده و سلامت است و مورد گذشت خانواده‌ی مقتول قرار گرفته است. او پس از اینکه پس از تایید مرگ درون کاور قرار می‌گیرد تکان می‌خورد که با اعلام مامور انتظامی همراه و با استفاده از دستگاه‌های پزشکی زنده می‌ماند اما چنین اتفاقی بسیار نادر است و کمتر پیش می‌آید. مثالش هم زنده شدن اعدامی موادمخدر در شهر بجنورد بود که محکومیتش از مرگ به حبس تقلیل یافت.
