نشستن پای درس آنلاین

دغدغه مشترک معلمان، والدین و دانش آموزان؛

آوید نیوز: وقتی چندین فایل صوتی از معلمان شریف کرمانی را شنیدم تصور کلاس های مجازی مثل فیلم طنزی از جلوی چشمانم رد شد. سروکله زدن معلمان با بچه های مردم و نیز بچه های خودشان در روزهای کرونایی تحسین برانگیز است. اما مادران دراین روزها نقش مضاعفی داشتند؛ مادرمعلم. مادران بیش از هر کاری مجبور شدند کنار فرزندان دانش آموز خود بنشینند، فایل صوتی معلم را گوش دهند، درس ها را بخوانند و از پشت مانیتورها به فرزندان خود کمک کنند! آموزش مجازی در روزهای کرونایی در ایران تجربه ای جدید اما ناموفق بود. بازخوانی این روزها و بازنویسی این تجربه ها می تواند روشی از آموزش دانش را در پازل آموزش علم جامعه بگنجاند.علم ارتباطات بیش از هر عصر دیگری در روزهای کرونایی ضرورت خود را نشان داد و اینترنت و تکنولوژی از مایحتاج اولیه بشر شد. در فضای آموزشی نیز رسانه ها گچ و تخته شدند و دانش آموزان پای درس مجازی معلمان نشستند. رضوی معلم دبیرستان پسرانه است. او هرشب ساعاتی را به آموزش آنلاین دانش آموزانش اختصاص می دهد جدای از این که ساعت ها برای ضبط درس ها و تایپ سئوال های امتحانی وقت می گذارد. او اولین دغدغه اش را عادت کردن این نسل به اینترنت و تلفن های هوشمند عنوان می کند و می گوید: گرچه دانش آموزان و والدین آنها تنها به استفاده از رسانه ها و اپلیکیشن های داخلی توصیه شدند اما اینترنت همه را به جهانی گسترده و پرماجرا وصل می کند و این اتصال بدون نظارت، نگران کننده است. این معلم همچنین معتقد است اپلیکیشن ها فقط اطلاعات می فروشند و نمی توانند جای معلم و انتقال دانش احساسی او را پر کنند. با این حال اما این تجربه را بهترین فرصت برای توسعه زیرساخت های آموزش مجازی عنوان و بر آموزش سواد رسانه ای تاکید می کند. عطایی هم این روزهایش را به تولید محتوای درسی برای دانش آموزان دبستانی اختصاص داده. وی از سختی هماهنگ شدن دانش آموزان برای یک ساعت آموزش آنلاین گلایه دارد و می افزاید: هنوز نشده زمانی برای تجمع مجازی دانش آموزان پیدا کنم؛ یا نیستند یا گوشی در اختیار ندارند یا اینترنت شان قطع شده. گویا این معلم از تماس های وقت و بی وقت دانش آموزان و بازیگوشی آنان در کلاس های آنلاین خسته شده است. وی معتقد است فضای قبلی کلاس به حضور دانش آموز و معلم رسمیتی خاطره انگیز می داد؛ روح جمعی داشت و نظم ساعت آموزشی، کتاب و کلاس و گفتگوی چهره به چهره به کیفیت کار کمک می کرد. اما معلم دیگری که معتقد است روح و روان معلمان در این روزها از کرونا بیشتر آسیب دیده می گوید: معلم، کم نگذاشته اما دانش آموز با فشار والدین پای درس می نشیند و میل به آموزش را از دست می دهد. وی همچنین عنوان می کند: گرچه مادران مجبورند در آموزش با معلمان همراهی کنند اما تفاوت روش کار و تداخل نحوه آن دارد به خروجی آموزش لطمه می زند. وی با بیان اینکه سیستم آموزشی با همه نقص هایش، معین و مشخص بود می افزاید: آموزش مجازی جایگزین کاملی برای آموزش علم و دانش نیست؛ اما می تواند و ضرورت دارد آن را تکمیل کند.افزایش آمار کودک آزاری از تبعات کرونا در روزهای اخیر بود. بخشی از آن به این دلیل بود که والدین گاهی به فرزندانشان التماس می کردند و گاهی آن ها را کتک می زدند تا از کلاس و درس و امتحان آنلاین عقب نمانند. آن ها هم از کلاس های بدون برنامه و تماس های وقت و بی وقت معلمان به تنگ آمده اند. «وقتی به خانه می رسیم گوشی موبایل مان دربست در اختیار بچه ها است؛ آن ها فقط درس نمی خوانند کنارش بازی هم می کنند!» این اتفاق، گاهی یک دعوای خانوادگی را در قرنطینه رقم می زد. یک پدر نیز از استرسی می گوید که برای تهیه یک گوشی هوشمند به جان خرید تا فرزندانش از تحصیل باز نمانند. «معلم ها بدون توجه به وضعیت اقتصادی خانواده ها، والدین را مجبور کردند به هر قیمتی یک گوشی هوشمند تهیه کنند؛ من خودم از وام یک میلیونی کرونا گوشی دست دومی را خریدم تا دخترم کمتر اشک بریزد و آینده اش در همین دوروز تباه نشود.»یک مادر که از قضا معلم هم هست درست در جایگاه میانه این کشمکش ایستاده و سعی می کند عادلانه آموزش مجازی در روزهای کرونایی را به قضاوت بنشیند. وی همه نقدها و نقص ها را قبول دارد اما می گوید: «وزارت آموزش و پرورش می بایست برای روزهای بحرانی دانش آموزان سیاست گذاری و برنامه ریزی می کرد؛ ما تعطیلی های موقت دیگری هم داشتیم.» وی اینترنت را بهترین بستر و رسانه های مجازی را بهترین ابزار برای آموزش مجازی عنوان می کند و می افزاید: «با این حال اما تکرار دروس و تداوم آموزش در طول سال تحصیلی تقویت کننده خوبی در این زمینه است.» او از این جایگاه پیشنهاد می دهد در روزهای فروکش کردن شیوع ویروس بهتر است به روش کار و امکانات مورد نیاز بیندیشیم و راهکاری ارائه دهیم چون آموزش مجازی روش به روز شده ی جهان ارتباطات است. وی همچنین با انتقاد از ضعف مدارس هوشمند در سال های گذشته اظهار می دارد: «آنها شهریه هوشمند بودن را گرفتند اما خدماتش را ارائه ندادند. مدارس هوشمند می توانستند پرچمدار آموزش آنلاینِ این روزها باشند.»در عصر اینترنت و لزوم آموزش مجازی نظرات کارشناس علوم ارتباطات شنیدنی است. شجاعی با تاکید بر ضرورت آموزش مجازی از سال ها قبل می گوید: «با این حال اما کرونا فرصتی فراهم کرد تا جدی تر به این ضرورت پی ببریم و بستر را برای آینده ای نزدیک فراهم کنیم.» وی از کیفیت پایین اینترنت در کشور انتقاد می کند و می افزاید: «در روزهایی که حوزه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی از بحران ویروس کرونا آسیب دید این فضای سایبری بود که می توانست عقب ماندگی ها را جبران کند.» این مدرس دانشگاه، آموزش را بعد از امنیت و سلامت مهمترین رکن یک جامعه پایدار عنوان و تصریح می کند: «اما برای آموزش در این روزها مشکلاتی پیش آمد و کمبودهایی دیده شد.» وی با اشاره به سرعت و کیفیت پایین اینترنت و قطعی مکرر آن در زمان آموزش و امتحان مجازی اظهار می دارد: «ضروری است با تقویت و توسعه باند، ترافیک لازم در زمان پیک کاری را کاهش دهیم.» شجاعی همچنین ضرورت آموزش سواد رسانه را برای دانش آموزان و والدین یادآور می شود و می افزاید: «مصونیت نسل امروز از تبعات تکنولوژی و اینترنت به میزان سواد رسانه بستگی دارد؛ بنابراین تمامی مراکز آموزشی و فرهنگی کشور باید به بستری برای این مهم تبدیل شوند.» وی آموزش در بسترِ نت را مکمل آموزش های قبلی و فعلی در کشور می داند و می گوید: «در این زمینه بسیار عقب افتادیم و این روزهای کرونایی نشان داد باید جایی جدید برای این موضوع باز کنیم.» این کارشناس علوم ارتباطات از روانشناسان و جامعه شناسان می خواهد در کنار ضرورت زندگی مجازی، برای تبعات و مشکلات ناشی از آن در روزهای بحرانی کرونا تدابیری بیندیشند.یک روانشناس کودک و نوجوان در ابتدا به مزایای آموزش آنلاین اشاره می کند و می‌گوید: مختصر و مفید بودن مطالب این دوره باعث می شود مطالب غیر مهم جانشین مطالب ضروری نشود.  دکتر عشرت کریمی افشار معتقد است: به‌روز بودن و در دسترس بودن مطالب درسی و همچنین سهولت دسترسی به گوش‌ی هوشمند و رسانه های اجتماعی به آسانی می تواند مخاطب را در برآورده کردن نیازهای آموزشی اش در هر زمان و مکان کمک کند. وی اما نبود تعامل چهره به چهره در آموزش مجازی را از معایب این نوع آموزش عنوان و تاکید می کند: وقتی مطالب به شکل پرسش و پاسخ انجام نشود معلم نمی تواند بازخورد آموزشش را از مطالعه زبان بدن وی بفهمد. این متخصص با بیان این که برگزاری دروس کارگاهی در این شرابط سخت است می افزاید: آموزش حضوری و در کلاس باعث گسترده شدن تعاملات شده و شخصیت اجتماعی دانش آموز را رشد می دهد. کریمی افشار همچنین از دانش آموزانی یاد می کند که به دلل عدم دسترسی منظم و مستمر به گوشی هوشمند، از کلاس های آنلاین به راحتی محروم شدند. او اما مسئولیت والدین را در روزها کرونایی آموزش مجازی، سنگین می داند و می گوید: آن‌ها باید به پیشبرد برنامه های درسی به فرزندان خود کمک کنند؛ مسئولیت پذیری آنان را تقویت کنند؛ فاکتورهای حواس پرتی را حذف کنند؛ نظم و انضباط را تداوم بخشند و برای استمرار آموزش به آن ها انگیزه دهند. وی مادران را معلمان حاضر در فضا مجازی می داند و می افزاید: گرچه آنان مسئولیت مضاعفی در خانواده دارند اما توصیه می شود به این بهانه، سواد رسانه ای خود را بالا ببرند و در شیوه های ارتباطی درون نسلی و بین نسلی خود تجدیدنظر کنند.کرونا را شکست دهیم یا به زندگی با آن عادت کنیم سبک زندگی بشر در این روزهای کرونایی تغییرات زیادی کرده ولی نه آن گونه که به در خانه ماندن و گوشی در دست گرفتن و تک بعدی شدن عادت کنیم؛ انسان موجودی اجتماعی است با قدرت تحلیل و تفکر و این تغییرات نباید او را از اصالت و هویتش دور کند به خصوص نسل فردایی که این روزها را در خانه می ماند، در خانه درس می خواند و در خانه بازی می کند.