هر ۶ دقیقه یک نفر بر اثر عفونت های بیمارستانی در جهان می‌میرد
عفونت‌های بیمارستانی یکی از موضوع‌های مهم در مراجعات شهروندان به بیمارستان‌هاست و رعایت اصول اولیه توسط مراکز درمانی برای پیشگیری از درگیر شدن مراجعان و افراد فعال در مراکز بیمارستانی با این نوع عفونت‌ها از جمله حقوقی است که باید توسط افراد ذی‌ربط رعایت شود. ضمن اینکه مطب‌های پزشکی و دندانپزشکی هم قاعدتا از رعایت اصول اولیه‌ی بهداشتی برای حفظ مراجعان از انتقال عفونت‌ها مستثنی نیستند و ملزم به رعایت این موارد هستند. اهمیت این موضوع به حدی است که همین چندی پیش دبیر علمی هفدهمین کنگره‌ی بین‌المللی میکروب‌شناسی ایران، در آستانه‌ی برگزاری این کنگره که قرار است از دوم تا چهارم شهریور ۹۵ در محل دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با حضورمحققین و دانشمندان برجسته داخل و خارج از کشور برگزار شود، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری مهر گفت: شیوع عفونت‌های بیمارستانی در ایران، نگران کننده است و باید برای پیشگیری از آن راه‌کارهایی اندیشید.
دکتر «پژواک خاکی» همچنین اظهار داشت: میکروارگانیسم‌هایی که موجب ایجاد عفونت‌های بیمارستانی می‌شوند؛ به شدت در برابر انواع آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم هستند. به همین دلیل پیشگیری از آن‌ها بسیار ضروری است.
وی تصریح کرد: عفونت‌های بیمارستانی در تمام بخش‌های بیمارستان وجود دارد اما در بخش مراقبت‌های ویژه، کودکان و سالمندان شیوع بیشتری دارند و به راحتی می تواند از طریق فرد، محیط و فاضلاب به افراد دیگر در جامعه منتقل شود.
همچنین دبیر علمی هفدهمین کنگره‌ی بین‌المللی میکروب شناسی ایران در ادامه با بیان اینکه عفونت‌های بیمارستانی در تمام دنیا به یک مسأله‌ی مهم تبدیل شده است، افزود: شیوع عفونت‌های بیمارستانی در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته کمتر گزارش شده اما نسبت به کشورهای در حال توسعه، از شیوع بالایی برخوردار است.
وی با تاکید بر اینکه شیوع عفونت‌های بیمارستانی در ایران نگران کننده است، گفت: انتقال این عفونت‌ها در جامعه به شدت خطرناک است.»
ما هم بنا به وظیفه‌ی مطبوعاتی و اهمیت این موضوع با «دکتر احسان خلیلی» مدیر اورژانس بیمارستان مهرگان کرمان گفت‌وگو کردیم.
طبق آخرین آیین‌نامه‌ی ابلاغی، در مطب‌هایی که تزریقات، پانسمان، جراحی‌های سر پایی یا معاینات زنانگی به‌عمل می‌آید، واکسیناسیون کلیه‌ی افرادی که به نحوی با بیمار یا وسایل و تجهیزات پزشکی ارتباط دارند؛ علیه بیماری هپاتیت B الزامی است
تعریف عفونت بیمارستانی چیست؟
عفونت بیمارستانی به عفونتی گفته می‌شود که پس از پذیرش بیمار در بیمارستان (۴۸ یا ۷۲ ساعت بعد) یا طی دوره‌ای مشخص (۱۰ تا ۳۰ روز) پس از ترخیص بیمار رخ دهد و در زمان پذیرش بیمار وجود نداشته باشد. عفونت‌های بیمارستانی می‌توانند علاوه بر بیماران، کارکنان و عیادت‌کنندگان را نیز مبتلا سازند.
چرا این نوع عفونت‌ها مهم هستند و بسیار در مورد آن‌ها صحبت می‌شود؟
این عفونت‌ها باعث افزایش مدت بستری و مرگ و میر و افزایش زیاد هزینه‌ها می‌شوند. به نحوی که طبق برآوردها در هر ۶ دقیقه، یک مورد مرگ در اثر این عفونت‌ها در جهان رخ می‌دهد. در آمریکا از هر ۲۰ بیمار بستری، یک نفر دچار عفونت بیمارستانی می‌شود که علاوه بر هدر رفت بیش از ۳۰ میلیارد دلار در سال، منجر به ۱۰۰ هزار مورد فوت می‌گردد.
این عفونت‌ها بر اثر چه عواملی به وجود می‌آیند؟
عمدتاً میکروب‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌های معمول نظیر «کلستریدیوم دیفیسیل» یا «استافیلوکوک مقاوم به متی سیلین» یا هزاران میکروب دیگر که اصطلاحا” به عنوان «ابرمیکروب‌ها» شناخته می‌شوند، مسئول ایجاد این عفونت‌ها هستند. اصلی‌ترین عامل انتقال این میکروب‌ها، بیماران دیگر، همراهان بیماران و کادر درمانی و خدماتی بیمارستان‌ها هستند که مستقیما” یا با آلوده کردن وسایل بیمار، این میکروب‌ها را به بدن وی انتقال می‌دهند.
برای پیشگیری از انتقال این میکروب‌ها، با توجه به اهمیت و خطرات احتمالی آن‌ها چه می‌توان کرد؟
علاوه بر ایزوله کردن بیماران پرخطر، استفاده از پاک‌کننده‌ها و ضدعفونی کننده‌های ویژه، مطابق با ضوابط ابلاغی از سوی وزارت بهداشت هر کشور، برای کلیه‌ی لوازم تشخیصی، درمانی و هتلینگ، اعم از لوازم ماندگار یا مصرفی ضروری است. ضمن انجام این کار، با تهیه‌ی کشت‌های میکروبی از تمامی نقاط مشکوک در فواصل منظم، آموزش پرسنل در زمینه‌ی چگونگی گندزدایی و استریل کردن محیط، لوازم و البسه و ارائه‌ی گزارش ماهیانه توسط کمیته‌ی کنترل عفونت بیمارستان مطابق با استانداردهای بین‌المللی پایش می‌شود.
آیین‌نامه‌هایی نیز برای رعایت اصول بهداشتی در مطب‌های پزشکی و دندانپزشکی وجود دارد. در این مورد نیز توضیحاتی ارائه نمایید…
این اصول در قالب بخشی از آیین‌نامه‌ی تاسیس مطب توسط وزارت بهداشت جهت اجرا به سرتاسر کشور ابلاغ می‌شود و بسته به شرایط بهداشتی کشور و پیشرفت‌های تکنولوژیک و بروکراتیک جامعه، هر چند سال یکبار به روز می‌شود. اصول مذکور طیف وسیعی از ملاحظات از واکسیناسیون پرسنل تزریقات گرفته تا نحوه‌ی جداسازی فضای معاینات انواع بیماران، جنس روکش دیوار محل معاینه و تزریقات، جنس رنگ دیوارها، تمهیدات مربوط به حشرات و فاضلاب ، چگونگی دفع زباله‌ها، روش‌های گندزدایی و استریل‌سازی و حتی درجه حرارت و نور و تهویه مطب را در بر می‌گیرد.
ممکن است به اختصار به بخشی از استانداردهای پرکاربرد رعایت بهداشت در مطب‌های پزشکی و دندانپزشکی اشاره کنید؟
به عنوان مثال
1- طبق آخرین آیین‌نامه‌ی ابلاغی، در مطب‌هایی که تزریقات، پانسمان، جراحی‌های سر پایی یا معاینات زنانگی به‌عمل می‌آید، واکسیناسیون کلیه‌ی افرادی که به نحوی با بیمار یا وسایل و تجهیزات پزشکی ارتباط دارند؛ علیه بیماری هپاتیت B الزامی است.
2- همچنین نصب دستشویی همراه با مایع صابون در واحد تزریقات و پانسمان ضروری است. دیوار اطراف دستشویی بایستی به‌طور مناسب کاشی کاری گردد و دیوار توالت قابل شست‌وشوی روزانه باشد. (دیوار توالت تا جایی که امکان دارد تا ارتفاع یک متر و ۸۰ سانتی‌متر از کف با کاشی، سرامیک یا سنگ پوشیده شده باشد.)
3- استفاده از وسایل یکبار مصرف با توجه به نوع خدمات برای هر بیمار ضروری است و بایستی پس از استفاده به طریق بهداشتی دفع گردند.
4- تفکیک زباله‌های خطرناک (وسایل عفونی، سر سوزن، تیغ بیستوری و سایر وسایل برنده، مواد آلوده به انساج، خون و سرم) از زباله‌های عادی، ضروری است.
5- در مورد مراکز دندانپزشکی، کمپرسور یونیت که دارای صدا و ارتعاش است، باید خارج از اتاق کار دندان‌پزشک نصب شود.
6- استفاده از روپوش مناسب و تمیز، ماسک، عینک یا شیلد(shield) و دستکش برای دندان‌پزشک و پیش‌بند یک بار مصرف برای بیمار در هنگام کار ضروری است.
7- مصرف مجدد وسایل یکبار مصرف نظیر ساکشن، دستکش، لیوان، برس، پولیش دندان و لوله‌ی پلاستیکی یکبار مصرف، ممنوع است.
8- بعد از هر بیمار، تمیز نمودن قسمت‌هایی از یونیت که در ارتباط با بیمار و دندان‌پزشک بوده، نظیر پوآر آب و هوا، دسته چراغ، دسته صندلی و کراش‌وار با محلول ضدعفونی کننده‌‌ی مناسب، ضروری است.
در صورت عدم رعایت موارد بهداشتی توسط واحد درمانی، مراجعین چه اقدامی می‌توانند انجام دهند؟
در وهله‌ی اول باید مشکل را با مسئول فنی مرکز که پزشک یا دندان‌پزشک مستقر در محل هستند، در میان گذاشت. این فرآیند یا به صورت چهره به چهره و یا در قالب پر کردن فرم انتقادات و پیشنهادات و انداختن آن در صندوق مربوط صورت می‌پذیرد. خوشبختانه اغلب معضلات بهداشتی در همین مرحله مرتفع خواهند شد. در غیر این صورت، می‌توان با مراجعه به اداره‌ی نظارت مستقر در معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی و یا مراجعه به نظام پزشکی شهر مربوط، اقدام به طرح انتقاد کرد که بررسی واحد مورد شکایت از سوی نهادهای مذکور با فوریت صورت خواهد گرفت و در ابتدا تذکرات شفاهی و کتبی در خصوص رفع کاستی‌های بهداشتی داده می‌شود و در صورت عدم ترتیب اثر، طبق ضوابط قانونی اقدام می‌گردد.
پی نوشت:
1- خبر: ۳۷۲۳۷۳۱ – خبرگزاری مهر، سه‌شنبه ۵ مرداد ۱۳۹۵
