آوید نیوز: بی‌سوادی موجب بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی می‌شود به طوری که تحقیقات نشان می‌دهد اکثر بزهکاران، سطح سواد مناسبی ندارند. از آنجا که بی‌سوادی یا کمسوادی به کاهش اعتماد به نفس می‌انجامد، همچنین نداشتن مهارت برای گذراندن زندگی از پیامدهای آن است؛ میتوان مدعی رابطه‌ی مستقیم میان سواد و کاهش بزهکاری شد
«تحصیلات» موجب ارتقای مهارت‌های زندگی و تغییرات مثبت در سبک زندگی شده و می‌تواند تأثیر پیشگیرانه از جرم داشته باشد.
«بیش از ۵۰ درصد زندانیان کشور بی‌سوادند»، «۶۰ درصد مجرمان زیر ۳۰ سال بی‌سوادند» و «کاهش یک درصد آمار بی‌سوادی، ۱۰۰ هزار فقره جرم را کاهش می‌دهد» تنها بخشی از آمار، اخبار و تحلیل کارشناسان است که طی سالیان اخیر بر شائبه‌ی رابطه‌ی مستقیم بی‌سوادی و ارتکاب جرائم مهر تایید می‌زند.
چندی قبل بود که رییس سازمان نهضت سوادآموزی کشور با اشاره به رابطه‌ی بی‌سوادی و ارتکاب جرم گفت: «۸۰ درصد جرایم استان تهران توسط افراد زیر ۳۰ سال انجام می‌شود که ۶۰ درصد آن‌ها بی‌سوادند.
همچنین در پژوهشی که توسط شهرداری تهران اعلام شده است، بین تعداد و شدت تصادف‌های منجر به فوت و ترافیک تهران با میزان سواد شهروندان رابطه برقرار است و هرچه سواد بالاتر رود، رفتار ترافیکی بهتر است. تا جایی که در این تحقیق ۹۱ درصد موتورسوارها و ۷۰ درصد عابران فوت شده، کم سواد و یا بی‌سواد اعلام شده است.»
شاید در نگاه نخست نتوان فقر را، نخستین عامل ارتکاب جرائم معرفی کرد اما تحقیقات و بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد که رابطه‌ی مستقیم و تنگاتنگی بین سطح سواد و ارتکاب جرم وجود دارد. هر چند به عقیده کارشناسان، فقر را نیز میتوان یکی از اصلی‌ترین علل بی‌سوادی یا کم سوادی برشمرد.
جرم و بزهکاری یکی از معضلات روزافزون جوامع امروزی است. بر اساس یافته‌های محققان، بیشترین شیوع جرم در سنین بین (۲۷-۲۲ سالگی) است و بالاترین درصد مجرمین در افراد بی‌سواد و طبقه اجتماعی- استعدادی پایین دیده می‌شوند. بی‌سوادی و کمسوادی و ناآگاهی و جهل به قانون و گسترش روزافزون ارتباطات فراملی، به پیدایش و تشدید تفاوت‌ها و تعارضات عقیدتی، ارزشی و هنجاری در بین افراد و گروه‌های اجتماعی منجر می‌گردد. در چنین شرایطی افراد و گروه‌های اجتماعی اگر از نظر خانوادگی نیز دچار نابه‌سامانی باشند، بر سر تشخیص اهداف و راه‌های نیل به اهداف، دچار سرگردانی می‌شوند و از نظر اخلاق نظری و اخلاق عملی، دچار تعارض می‌گردند و بر طبق هنجارها و قواعد عمل نمی‌کنند و انگیزه‌ی مشارکت در امور عام‌المنفعه و خیر عمومی را از دست می‌دهند. این افراد در جهت نیل به اهداف فردی با صرف هزینه‌های عمومی، به خودخواهی خود ادامه می‌دهند و از جامعه انتقام می‌گیرند.
بر اساس برخی بررسی‌های انجام شده، ۹۰ درصد معتادان در جامعه را دانش‌آموزان تارک تحصیل و یا افراد بی‌سواد تشکیل داده‌اند. بر اساس این آمارها ۲۷ درصد دانش‌آموزانی که کم درآمد هستند، ترک تحصیل کرده و موجب به وجود آمدن مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در جامعه شده‌اند. پس میتوان نتیجه گرفت انسداد مبادی بی‌سوادی، منجر به رفع بسیاری از این مشکلات و آسیب‌ها خواهد شد. به عبارت دیگر بی‌سوادی موجب بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی می‌شود. به طوری که تحقیقات نشان می‌دهد اکثر بزهکاران، سطح سواد مناسبی ندارند. از آنجا که بی‌سوادی یا کمسوادی به کاهش اعتماد به نفس می‌انجامد، همچنین نداشتن مهارت برای گذراندن زندگی از پیامدهای آن است؛ میتوان مدعی رابطه‌ی مستقیم میان سواد و کاهش بزهکاری شد.
تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که خودشان یا والدین آنان بی‌سوادند؛ زمینه‌ی گرایش به جرم بیشتری دارند؛ زیرا هر چه افراد باسوادتر باشند، از توانایی‌های بیشتری برای حضور در عرصه‌ی اجتماعی، کسب مهارت و به دست آوردن تجربه برخوردار می‌شوند و کمتر به سمت جرم می‌روند. از سوی دیگر از بی‌سوادی به عنوان یکی از اصلی‌ترین علل پیدایش اعتیاد نیز نام می‌برند. به عبارت دیگر، بی‌سوادی عامل کاهش اعتماد به نفس و زمینه‌ساز بروز بسیاری از جرایم به‌خصوص اعتیاد است.
«مجید ابهری» آسیب‌شناس اجتماعی در این باره می‌گوید: «آمار کمسوادی در بین زنان بزهکار و معتاد، زیاد است. به طوری که حدود ۸۰ درصد آنان دارای تحصیلات زیر دیپلم هستند، افزایش آگاهی‌های تحصیلی و اجتماعی همراه با افزایش مهارت‌های زندگی و پوشش‌های حمایتی، می‌تواند از بزهکاری زنان پیشگیری یا از تکرار جرم آنان جلوگیری کند. بی‌سوادی موجب تنزل اعتماد به نفس افراد می‌شود و همین موضوع، زمینه‌ی بروز جرایم مختلف به‌خصوص اعتیاد را فراهم می‌کند.»
بر همین اساس مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر هم حرف‌هایی از رابطه‌ی بی‌سوادی و اعتیاد دارند. معاون کاهش تقاضا و توسعه‌ی مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر چندی پیش گفته بود: «آمارها نشان می‌دهد که ۱۰ میلیون بی‌سواد در کشور وجود دارد که یک جامعه‌ی خطر را تشکیل می‌دهند و باعث افزایش میزان جرم می‌شوند.» با این اوصاف به خوبی میتوان دریافت که یکی از اصلی‌ترین راه‌های جلوگیری از بروز جرم، افزایش سطح سواد و انسداد مسیرهای بروز بی سوادی است.
هر چه سطح تحصیلات بالاتر باشد؛ توانایی شخص در تغییر شرایط یا انطباق با اوضاع بیشتر است. یعنی تحصیلات موجب ارتقای مهارت‌های زندگی و تغییرات مثبت در سبک زندگی شده و می‌تواند تأثیر پیشگیرانه از جرم داشته باشد. به گفته‌ی مدیر روابط عمومی یکی از زندان‌های کشور «درصد بسیار بالایی از افرادی که در زندان‌ها هستند؛ بی‌سواد یا بازمانده از تحصیل بوده‌اند و رابطه‌ای بسیار دقیق و پیوسته بین بازماندگان از تحصیل و بی‌سوادی با وقوع جرم و بزه در بین آنان وجود دارد.»
پس میتوان بهترین راه پیشگیری از وقوع جرم و بزهکاری در جامعه را برنامه‌ریزی برای جذب و باسواد کردن افراد بازمانده از تحصیل معرفی کرد. برنامه‌ریزی جامع و مدونی که نیاز است برای تحقق آن بسیاری از سازمان‌ها و ارگان‌های درگیر با امور جوانان، سوادآموزی و قضایی پای کار بیایند تا شاهد برچیده شدن زمینه‌های وقوع جرم در جامعه باشیم.
