آوید نیوز ـ اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی مشکلی است که معمولا در کودکان پیش دبستانی یا مقطع ابتدایی مشاهده می‌شود. از ویژگی‌های عمده‌ی این کودکان این است که برای‌شان تمرکز و توجه کنترل رفتار مناسب، مشکل است. این بیماری اغلب تا بزرگسالی نیز ادامه دارد.
ویژگی‌های اصلی بیش‌فعالی عبارتند از بی‌توجهی، فعالیت بیش از حد و رفتارهای آنی و نسنجیده بیش از حد طبیعی سن کودک. این رفتارها معمولا در همه‌ی کودکان طبیعی است، به عبارتی یک کودک معمولی این رفتارها را از خود نشان می‌دهد ولی در یک حد ملایم.
این رفتارها باید در سال‌های اولیه‌ی زندگی و قبل از ۷ سالگی پدیدار شده باشد و حداقل باید ۶ ماه ادامه داشته باشند. در ضمن این رفتارها باید باعث ایجاد یک مشکل جدی حداقل در دو مکان مثل مدرسه، زمین بازی، خانه، جامعه یا سایر مکان‌های اجتماعی شده باشد. به عبارتی دیگر، اگر کودکی نشانه‌های بیش‌فعالی را فقط در خانه یا در مدرسه (فقط یک مکان) داشته باشد، نباید بیش‌فعال تشخیص داده شود. در بین حدود ۲/۱ تا ۳/۱ بچه‌های بیش‌فعال (غالبا پسرها)، رفتارهای پرخاشگرانه و ضداجتماعی مشاهده می‌شود. این بچه‌ها اغلب خشن، ستیزه‌جو و گستاخ هستند و با بزرگ‌ترها جروبحث کرده و از انجام فرمان آنان خودداری می‌کنند.
علل شناخته شده‌ی بیش‌فعالی:
عوامل محیطی
مطالعات نشان می‌دهد که ارتباط قوی‌ای بین مصرف سیگار و الکل در هنگام بارداری و خطر ابتلای کودک به بیش‌فعالی وجود دارد. عامل دیگر، مقدار زیاد سرب در بدن بچه‌های پیش دبستانی است. سرب می‌تواند در رنگ‌های ساختمانی به ویژه در ساختمان‌های قدیمی باشد و یا آلودگی هوا و نیز استفاده از ظروف سرامیک باعث افزایش سرب خون کودکان شود.
از عوامل محیطی دیگر می‌توان به کم تحرکی کودکان، تماشای بیش از حد تلویزیون، بازی‌های کامپیوتری بیش از حدمجاز و نیز مشکلات خانوادگی که از عوامل مؤثر در بروز بیش‌فعالی در کودکانند؛ اشاره کرد. معمولا شیوع بیش‌فعالی در خانواده‌هایی که در آن‌ها تنش، مشاجرات، جابه‌جایی بیش از حد مسکن، اختلاف در نحوه‌ی برخورد با کودک، حضور کم‌رنگ پدر و مادر در خانه، سخت‌گیری یا آسان‌گیری بیش از حد، والدین وسواسی، والدین عصبی، دخالت دیگران در تربیت کودک، حمایت بیش از حد کودک، فقر مادی بیش از حد است، بیشتر از خانواده‌های دیگر است.
صدمات مغزی
بعضی از بچه‌هایی که در تصادفات دچار صدمات مغزی شده‌اند؛ نشانه‌هایی از بیش‌فعالی را از خود بروز می‌دهند.
افزودنی‌های خوراکی و شکر
افزودنی‌های خوراکی و شکر یا به طور کلی افزودنی‌های مصنوعی می‌توانند باعث بروز و یا تشدید بیش‌فعالی شوند. برخی محققین معتقدند که حساسیت‌های غذایی، مسمومیت با فلزات سنگین، رژیم غذایی کم پروتئین و پرهیدرات کربن، کمبود مواد معدنی، اسیدهای چرب ضروری، فسفولیپیدها و اسیدهای آمینه، اختلالات تیروئیدی و کمبود ویتامین‌ها و آهن به ویژه ویتامین‌های گروه B از عوامل خطرناک جهت ایجاد اختلال بیش‌فعالی کم توجهی هستند. از مشکلات مربوط به قندخون نیز به عنوان علت این بیماری نام برده شده است. از آنجا که بیشتر غذاهای کودکان، پرشکر است، کمی کاهش در شکر مصرفی و مصرف هیدرات کربن‌های پیچیده می‌تواند علایم این کودکان را کاهش دهد.
ژنتیک
اختلال بیش‌فعالی اغلب در افراد یک فامیل مشاهده می‌شود (مثل والدین در هنگام کودکی، دایی، عمو، عمه و خاله) مطالعات نشان می‌دهد ۲۵ درصد از اقوام نزدیک بچه‌های بیش‌فعال، خود بیش‌فعال هستند.
به هم خوردن توازن شیمیایی عصبی
سلول‌ها از خود موادی به نام انتقال دهنده‌های عصبی ترشح می‌کنند که در اندیشیدن، ذخیره و پردازش اطلاعات نقش دارند. یکی از این مواد «دوپامین» است که سطح آن در کودکان بیش‌فعال به طور غیرطبیعی پایین است. پژوهشگران معتقدند که کمبود توجه و مشکلات حافظه در این بیماری، ناشی از کمبود دوپامین است.
درمان
سال‌های زیادی است که دارودرمانی برای درمان بیش‌فعالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دارودرمانی برای درمان بیش‌فعالی در نوع شدید است و سایر روش‌ها به عنوان درمان‌های کمکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. «آمفتامین» و «ریتالین» مشهورترین داروهای این گروه هستند که آمفتامین را برای کودکان بالای ۳ سال و ریتالین را برای کودکان بالای ۶ سال به کار می‌برند. «آتوموکستین» نیز داروی جدیدی است که با اثر گذاشتن بر سلول‌های عصبی موجب افزایش دوپامین می‌شود. به نظر می‌رسد ۷۰ درصد کودکان به این دارو پاسخ می‌دهند. داروها در افراد مختلف، اثر مشابهی ندارند، برخی از افراد به یک دارو بهتر جواب می‌دهند و برخی به یک داروی دیگر.
پس از مصرف دارو، رفتار کودک در خانه و مدرسه بهتر می‌شود و والدین و معلمان تصور می‌کنند داروها باعث این تغییر ناگهانی شده‌اند. متأسفانه وقتی مردم این گونه تغییرات سریع را می‌بینند اغلب تصور می‌کنند دارودرمانی تنها نیاز کودک است، اما دارودرمانی بیش‌فعالی را درمان نمی‌کند بلکه فقط نشانه‌های آن را کنترل می‌کند.
گرچه دارودرمانی باعث افزایش تمرکز می‌شود ولی نمی‌تواند دانایی‌ها و مهارت‌های کودک را افزایش دهد. رفتاردرمانی، مشاوره و تمرین‌های حمایتی و کاردرمانی کمک می‌کنند تا کودکان با مشکلات روزمره مقابله کنند و احساس بهتری نسبت به خودشان داشته باشند.
در سال‌های اخیر، درمان‌های مختلفی وارد ایران شده است که بین متخصصان در مورد کارآیی آن‌ها اختلاف نظر وجود دارد، مثل: نوروفیدبک، کاردرمانی ذهنی برای افزایش تمرکز و …
نبود عوارض جانبی منفی و مدت کوتاه درمان از طریق نوروفیدبک نسبت به درمان‌های دیگر، باعث شد که سازمان غذا و داروی آمریکا نیز این درمان را مورد تأیید قرار دهد. در درمان نوروفیدبک، از امواج مغزی و بازخورد آن به بیمار برای درمان بیماری وی استفاده می‌شود.
بسته به نوع و شدت بیماری، الکترودهایی به مناطق مختلف سر و گوش وصل می‌شود. این الکترودها امواج مغزی آن ناحیه از مغز را دریافت و به رایانه ارسال می‌کنند. رایانه نیز این امواج را پردازش می‌کند و به صورت شکل‌هایی خاص از امواج و تصاویر به درمانگر و خود بیمار نشان می‌دهد.
نبود عوارض جانبی منفی و مدت کوتاه درمان از طریق نوروفیدبک نسبت به درمان‌های دیگر، باعث شد که سازمان غذا و داروی آمریکا نیز این درمان را مورد تأیید قرار دهد. در درمان نوروفیدبک، از امواج مغزی و بازخورد آن به بیمار برای درمان بیماری وی استفاده می‌شود
